Pepperspray mag niet. Wat mag je wél gebruiken ter zelfverdediging op straat?

Sinds de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude is de veiligheid op straat een belangrijk thema. Met name bij vrouwen is het gevoel van onveiligheid flink toegenomen. Niet gek dat steeds meer mensen op zoek gaan naar zelfverdedigingsmiddelen. Denk bijvoorbeeld aan pepperspray. Een goed wapen, zou je denken. Maar, pepperspray is verboden. Welke middelen zijn nog meer niet toegestaan ter zelfverdediging? En wat mag je dan wél bij je hebben?

Je zou misschien verwachten dat pepperspray is toegestaan ter zelfverdediging, maar het bezit ervan is in Nederland verboden volgens de Wet Wapens en Munitie. Waarom? Pepperspray wordt gezien als wapen, omdat het bijtende stoffen bevat die ernstige irritatie en tijdelijke blindheid kunnen veroorzaken. Alleen politieagenten mogen pepperspray gebruiken en zelfs dat allen onder specifieke omstandigheden voor zelfverdediging of bij het aanhouden van personen. 

In Nederland is het bezit van (vuur)wapens in principe verboden, tenzij je een wapenvergunning hebt.

• Pepperspray of traangas
• Stroomstootwapen (taser)
• Vuurwapen
• Stiletto en vlindermes
• Boksbeugel
• Messen met meerdere snijkanten
• Luchtdrukwapen
• Nepwapen
• Alarmpistool

Als er direct geweld tegen je wordt gebruikt, mag je jezelf verdedigen. Veel mensen zijn de afgelopen dagen op zoek gegaan naar zelfverdedigingsmiddelen. RTL ziet dat er een run op de producten is ontstaan. De volgende middelen om jezelf te verdedigen zijn legaal en vrij verkrijgbaar:

• Haarlak, deodorant of pleisterspray
  Irriteert de ogen tijdelijk. Je moet wel dicht bij je aanvaller komen. Kosten: tussen de 1,20 euro en 4,50 euro. Vrij verkrijgbaar bij o.a. drogisterijen en supermarkten.

• TIW-spray, verfspray of X-Marker (‘smurfenspray’)
  Er zijn speciale sprays verkrijgbaar waarmee je een belager kunt afweren. IW-spray, verfspray of X-Marker maken het zicht tijdelijk onmogelijk en laat een kleurstof achter om de dader later kunnen te herkennen. Prijs: ongeveer 15 tot 25 euro. Te koop bij speciaalzaken of online.

• Tactische zaklamp
  Fel licht kan een aanvaller tijdelijk verblinden, zodat je kunt wegrennen. De tactische zaklamp is een duurdere optie: vanaf 90 euro verkrijgbaar bij o.a. online winkels.

• Kubotan
  Een klein, stevig staafje dat je aan je sleutelbos kunt bevestigen is de kubotan. Het versterkt je vuist bij stoten en kan pijn veroorzaken, waardoor je kostbare seconden wint. Kost rond de 9,95 euro, verkrijgbaar bij diverse (web)winkels.

• Schrill alarm
  Het schrill alarm schrikt een aanvaller af en trekt de aandacht van omstanders. Bij indrukken klinkt een geluid van 110 decibel. Prijs van dit persoonlijke alarm: circa 12 euro. Online verkrijgbaar.

• Zakmes
  Je mag een zakmes in je bezit hebben ter zelfverdediging, maar het is verboden om er een mee te nemen naar cafés, uitgaansgelegenheden of stadions. Prijs: vanaf zo’n 12 euro te koop.

Je mag niet zomaar haarlak of een TIW-spray in iemands ogen spuiten of de kubotan gebruiken. Er moet een duidelijke reden zijn. Bijvoorbeeld: iemand valt je aan en je moet jezelf verdedigen om verder letsel te voorkomen. Maar wat als je tijdens die verdediging iemand pijn doet of verwondt? Ben jij dan zelf strafbaar?

Strafrechtadvocaat Joris van ’t Hoff legt het uit: “Je mag jezelf verdedigen als er geweld tegen je wordt gebruikt en je niet kunt vluchten. Daarnaast moet de verdediging in verhouding zijn tot de dreiging. Dat noemen we noodweer.”

Voorbeeld van noodweer: iemand probeert je te slaan, en jij duwt diegene weg of gebruikt een toegestaan middel om hem af te schrikken.

Maar soms kan het gebeuren dat je in de emotie doorschiet. Bijvoorbeeld: iemand valt je aan, je verdedigt jezelf, maar voordat je het doorhebt, blijf je slaan terwijl de aanvaller al op de grond ligt. In dat geval spreek je van noodweerexces.

Van ’t Hoff licht toe: “In zulke gevallen was je overdonderd of overspoeld door emoties en handelde je buiten je normale grenzen. Je kunt dan een beroep op doen op noodweerexces, omdat je vanuit hevige emotie handelde.”

Wordt een beroep op noodweer of noodweerexces erkend, dan ben je niet strafbaar en ga je vrijuit.

Belangrijk: dit geldt alleen als je jezelf verdedigt tegen een daadwerkelijke aanval. Volgens strafrechtadvocaat Van ’t Hoff kun je geen beroep doen op noodweer of noodweerexces als je het conflict zelf opzoekt, bijvoorbeeld door iemand achter een deur op te wachten of door een confrontatie uit te lokken.

• Zorg dat je alleen toegestane zelfbeschermingsmiddelen op zak hebt. Een wapen als pepperspray is niet toegestaan.
• Vermijden, ontwijken en vluchten hebben altijd voorrang.
• Verdedigen mag, maar alleen als het echt niet anders kan en in verhouding staat tot de dreiging.

Bronnen: Ministerie van Justitie en Veiligheid, strafrechtenadvocaten.nl, NPO Radio 1, Overheid.nl, Politie.nl, RTL Nieuws