Pesticiden op groenten en fruit: hoe erg is dat en waar kun jij op letten?

Je ziet ze geregeld voorbijkomen: waarschuwingen over de veiligheid van voedingsproducten, omdat ze te veel bacteriën of bestrijdingsmiddelen blijken te bevatten. Dat wil je natuurlijk niet op je bord. Wat zou het dan fijn zijn als er een apparaatje bestaat waarmee je je fruit en groenten in een handomdraai ‘pesticidenvrij’ kan maken. Dat beloven fabrikanten van zogeheten ‘pesticidenverwijderaars’. Vier experts nemen deze apparaten voor Kassa onder de loep. En we vertellen je alles wat je moet weten over bestrijdingsmiddelen op je groenten en fruit.

Pesticiden zijn een verzamelterm voor chemische stoffen die gewassen beschermen. Dit wordt gebruikt in de landbouw om bijvoorbeeld insectenplagen tegen te gaan of om de houdbaarheid van groenten of fruit te verlengen. Over de langetermijneffecten van de stapeling van verschillende pesticiden die wij middels groenten en fruit binnenkrijgen, is volgens voedingstechnoloog IJsbrand Velzeboer nog niet zo veel bekend. Wel is de wetenschap het erover eens dat de gezondheidsvoordelen van het eten van groenten en fruit ruimschoots opwegen tegen de eventuele nadelige effecten van resten pesticiden die je op deze manier binnen krijgt.

Bieden zogenaamde ‘pesticidenverwijderaars’ uitkomst als je toch liever geen pesticiden op je groenten en fruit wil hebben? De kleine apparaatjes koop je in verschillende prijsklassen, variërend van zo’n 20 tot 100 euro. Ze claimen je fruit en groenten schoon te krijgen door middel van een proces dat elektrolyse wordt genoemd. Maar hoe werkt dat precies? Chemici Mimi, Lotte en Noor van de Universiteit van Amsterdam gaan ermee aan de slag.

Door het apparaatje in een bak met water te plaatsen, een snufje zout toe te voegen en daar een klein beetje stroom van een zeer laag wattage op te zetten ontstaat een chemische reactie. Dit creëert chloor, wat niet anders is dan het chloor dat je gebruikt om de WC mee schoon te maken. Het fruit ligt op deze manier dus te weken in een badje met chloor. Maar haalt dat de pesticiden er ook af?

IJsbrand Velzeboer legt uit waarom hij daar een hard hoofd in heeft. Velzeboer: “Heel veel gewasbeschermingsmiddelen zijn middelen die helemaal doordringen door de hele vrucht heen. Bijvoorbeeld om hartrot te voorkomen. Dan kun je wassen of schillen wat je wil, maar gebeurt er helemaal niks”. Het enige effect dat het ontstane chloorbadje volgens Velzeboer heeft, is een desinfecterende werking voor eventuele bacteriën die aan de buitenkant van het fruit zitten. Al kun je het fruit dan net zo goed onder de kraan afwassen.

Maar wat als je toch fruit en groenten zonder resten pesticiden wil eten? Dan kun je biologisch kopen, maar, zo legt Velzeboer uit, biologisch betekent niet geheel onbespoten. Alleen zijn de normen veel strenger en worden bij de biologische landbouw minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten.

Wieke van der Vossen is expert voedselveiligheid bij het Voedingscentrum en adviseert consumenten op basis van de huidige wetenschappelijke consensus. Van der Vossen begrijpt dat mensen zich hier zorgen om maken. Toch benadrukt ze dat de normen die in Europa gelden, over de hoeveelheid pesticiden die op je fruit en groenten mogen zitten en hoeveel je maximaal binnen mag krijgen, streng zijn. Er is een bepaalde hoeveelheid vastgesteld van het gehalte bestrijdingsmiddelen dat er op je groenten en fruit mag zitten om het veilig te houden, en die is nog eens 100 keer strenger gemaakt, legt zij uit. Dit houdt in dat ook als je gemiddeld veel groenten of fruit eet, je nog steeds niet te veel resten pesticiden binnenkrijgt. Wel is het advies om veel af te wisselen in de soorten groenten en fruit die je eet.

Het Voedingscentrum adviseert niet enkel biologisch, maar je kunt er wel voor kiezen als je dat wil. Al hangt daar ook weer een prijskaartje aan. Volgens Van der Vossen kun je echter veilig reguliere groenten en fruit eten. Dit geldt ook voor kleine kinderen, zolang je het maar blijft variëren. Het Voedingscentrum wil vooral benadrukken dat het belangrijk is om fruit en groenten te blijven eten voor een gezond voedingspatroon, omdat de gezondheidsvoordelen zwaarder wegen dan eventuele effecten van bestrijdingsmiddelen die je via fruit en groenten binnenkrijgt.

Teun van de Keuken, schrijver en consumentenjournalist, maakt zich echter zorgen over de stapeling van pesticiden. Naar aanleiding van een recent onderzoek, waaruit naar voren kwam dat voor zuigelingen het wenselijk is om alleen groenten en fruit te geven die binnen de biologische norm valt, pleit Van de Keuken voor een duidelijker advies voor consumenten.