Poetsen met of zonder fluoride? Feiten en fabels over tandpasta op een rij

Over tandpasta gaan heel wat verhalen rond. Maar wat zijn nou de fabels en waar kun je op basis van onderzoek wél van op aan? Vorig jaar promoveerde tandarts Cees Valkenburg op tandpasta. De ideale persoon om eens aan de tand te voelen over dit onderwerp. Wat is beter: wel of geen fluoride in je tandpasta? Zorgen whiteners voor een witter gebit? En heb je tandpasta echt nodig om tandplak te verwijderen? 

Er is heel veel onderzoek gedaan naar tandpasta. Tandarts en klinisch epidemioloog Cees Valkenburg, verbonden aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, weet er alles van. Hij is eind vorig jaar gepromoveerd.

Voor zijn proefschrift zocht hij naar bewijs voor de klinische werkzaamheid van tandpasta. Daarom kan Valkenburg als geen ander vertellen of er sprake is van een feit of een fabel als wij hem een aantal stellingen voorleggen over het reinigingsmiddel dat iedereen - die nog over zijn eigen tanden beschikt - gebruikt: tandpasta.

“Als je één keertje poetst dan maakt het niet uit of je tandpasta gebruikt of niet wat betreft het verwijderen van tandplak. Er is dan geen klinisch verschil waarneembaar”, verklaart Valkenburg. Deze bevinding is ook terug te vinden in zijn promotieonderzoek.

Maar…  dit geldt alleen voor een eenmalige poetsbeurt. Als je langdurig geen tandpasta zou gebruiken tijdens het poetsen, dan krijg je aanslag op je tanden en daardoor een verkleurd gebit. “Dit kan al heel snel gebeuren. Verder mis je het frisse gevoel van het gebruik van tandpasta”,  aldus Valkenburg. Conclusie: je kunt maar beter wél tandpasta gebruiken bij het poetsen van je tanden.

Veel mensen vragen het zich af, moet ik een tandpasta nemen met of zonder fluoride erin om mijn tanden optimaal te reinigen en beschermen? “Een tandpasta met fluoride is beter”, verklaart de tandarts en onderzoeker. “Want, fluoride beschermt je tanden en maakt het glazuur steviger. Hierdoor verklein je de kans op bederf en het ontwikkelen van gaatjes.”

Een doorsnee tandpasta voor volwassenen bevat ongeveer rond de 1450 ppm fluoride en dat is voldoende, aldus Valkenburg. Dit getal vind je op de tube of het etiket en ppm staat voor parts per million. Dat is een maat voor de concentratie van een stof in een product.

Tandpasta met tinfluoride doet nog beter zijn werk dan de "gewone" tandpasta’s waar meestal natriumfluoride in zit. Dat blijkt ook uit het onderzoek van Valkenburg. “Maar tandpasta met tinfluoride is duurder. Omgerekend gaat het om zo’n 60 euro op jaarbasis”, geeft hij aan.

Wil je genoeg tandpasta op je borstel doen? “Houd dan één centimeter pasta aan”, raadt Valkenburg aan. De hoeveelheid ter grootte van een erwt komt uit de VS, waar de term pea-sized wordt gebruikt. Een groene erwt die daar als maatstaf is genomen, meet zo’n 8,5 millimeter. Afgerond dus zo’n centimeter.

Je mag best je mond even spoelen als je de tanden hebt gepoetst. Uit onderzoek is gebleken dat dit geen nadelig effect heeft op de werking van het fluoride. “Maar beperk het naspoelen tot een klein beetje water”, adviseert Valkenburg. Veel spoelen leidt mogelijk ertoe dat je het effect teniet doet van het fluoride. 

Welk merk tandpasta moet je nemen? Je kunt volgens tandarts Valkenburg het beste een tandpasta kopen die uit de fabriek komt van een bekende tandpastafabrikant. Die maken ook voor sommige supermarkten tandpasta.

“Door te kiezen voor een merk speel je op veilig. De grote firma's doen zelf veel grondig en zorgvuldig onderzoek”, aldus Valkenburg. “De ingrediënten van de tandpasta zijn goed op elkaar afgestemd.”

“Voor ons onderzoek hebben we naar een langere periode gekeken en dan blijkt whitening tandpasta wel te werken. Het bleken van het tandglazuur is echter moeilijk waar te nemen, ook voor de gebruiker zelf”, waarschuwt de tandarts.

Want, weet je nog hoe donker je tanden voordien waren? “Om het effect vast te stellen, zou je het zelfs professioneel moeten meten. En er gaat wel veel meer dan een paar weken poetsen overheen voordat er überhaupt verschil is.” Iets om in overweging te nemen, mocht je met zo'n tandpasta willen gaan poetsen.

Zijn de witmakende pasta’s slecht voor je tanden en kiezen? “De tandpasta’s van de bekende merken, zouden niet schadelijk mogen zijn”, verklaart Valkenburg. 

Ja, deze tandpasta's gaan tandsteen tegen. Ook hier luidt het advies: “Met een bekend merk poetsen is het veiligst”, aldus de tandpastaspecialist.

Een tandpasta waar tandarts Valkenburg “niets goeds aan kan ontdekken” is (zwarte) tandpasta met actieve houtskool. Kassa liet vorig jaar zien dat het positieve resultaat vooral is gebaseerd op het idee bij de gebruiker dat z’n tanden witter zijn geworden.

Wat is nou de beste tandpasta om mee te poetsen? Die vraag krijgt elke tandarts weleens te horen. “Als een patiënt mij dat in het verleden weleens vroeg dan gaf ik als antwoord: eentje waar fluoride in zit.”

Nu is dat wat anders geworden. “Ik heb het ook tijdens de verdediging van mijn proefschrift gezegd: je kunt niet in zijn algemeenheid zeggen: 'Dit is een goed tandpasta.' Het gaat om de individuele persoon.” 

Valkenburg zou de klassieke vraag daarom nu beantwoorden met een wedervraag: "Welke tandpasta gebruik je? Wat is daar niet goed aan dan? Waarom wil je een andere tandpasta?" Want als het er goed uitziet in de mond en iemand heeft zelden of nooit gaatjes? Dan is zijn devies: blijf de tandpasta die je hebt gebruiken. “Iets dat goed gaat, hoef je natuurlijk niet te veranderen.”

Andersom geldt volgens Valkenburg hetzelfde advies. “Krijg je last van gevoelige tanden, ontstaat er uitslag of krijg je aften in je mond? Stop dan met die tandpasta en stap over op een andere."

Welke poetsadviezen kan tandarts Valkenburg tot besluit meegeven? Op basis van zijn onderzoek naar tandpasta luiden de conclusies en aanbevelingen in zijn proefschrift als volgt:

- Gebruik bij het poetsen een tandpasta met fluoride. 

- Gebruik een centimeter tandpasta bij het poetsen.

- Poets twee keer of vaker per dag.

- Poets per keer twee minuten of langer.

- Gebruik voor het naspoelen slechts weinig water.

- Overweeg voor het verkrijgen van gezond tandvlees een tandpasta met een actief ingrediënt zoals tinfluoride. Doe dit na consultatie en op advies van een mondzorgprofessional.

- Gebruik van een tandpasta met daarin het ingrediënt natriumbicarbonaat kan resulteren in een kleine vermindering van bloedend tandvlees.

- Het gebruik van tandpasta remt tandplakgroei.

Ben je benieuwd naar meer conclusies en aanbevelingen uit het proefschrift van tandarts Valkenburg? Die lees je hier terug (pdf).

Heb jij een vraag over tandpasta of tandzorg? Stel deze dan op Kassa's Vraag & Beantwoord! Heb je zelf kennis over een bepaald onderwerp? Help anderen op weg en beantwoord vragen op ons Kassa-forum!