'Supermarkten doen te weinig tegen uitbuiting van boeren'

Nederlandse supermarkten doen vrijwel niets voor kleine boeren en werknemers die etenswaren voor in de winkelschappen produceren. Volgens Oxfam Novib houden ze daarmee uitbuiting binnen hun distributieketens in stand. De ontwikkelingsorganisatie roept supermarkten op een grotere portie van hun omzet aan voedselproducenten uit te keren. De supermarkten zeggen dat ze ten onrechte in een negatief daglicht worden gesteld.

Oxfam geeft de vijf grootste supermarktketens in Nederland in een nieuwe rapport een dikke onvoldoende voor hun duurzaamheidsbeleid. Daarbij kijkt het naar de positie van arbeiders en kleinschalige boeren, transparantie over inkoopbeleid en een gelijkwaardige positie van vrouwen. Supermarktketen PLUS scoorde in de ranglijst ietsje beter dan Ahold Delhaize, Jumbo, Lidl en Aldi.

De betreffende boeren en werknemers werken vaak tegen te lage lonen, concludeert Oxfam. Als voorbeeld noemt de organisatie de vergoedingen voor tomatenteelt in Marokko, het plukken van druiven in Zuid-Afrika of bananenboeren in Ecuador ,,onvoldoende" voor een fatsoenlijk bestaan. Ook is er sprake van mensenrechtenschendingen, zoals bij gedwongen arbeid op vissersboten in Zuidoost-Azië.

Die misstanden ontstaan volgens Oxfam doordat supermarkten voor de laagst mogelijke prijzen willen inkopen en de marktpositie hebben om dat af te dwingen. Dat heeft er de afgelopen tijd toe geleid dat een steeds kleiner deel van de consumentenprijs bij werknemers en kleine boeren terechtkomt.

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) erkent dat er problemen bestaan, maar bestrijdt dat Nederlandse winkelketens daar niets tegen doen. De branchevereniging voor supermarkten wijst bijvoorbeeld op verschillende duurzaamheidscriteria die haar leden stellen aan leveranciers. Daarnaast voeren supermarktorganisaties gesprekken met andere partijen in de distributieketen voor een leefbaar loon.

,,Er vinden ongetwijfeld misstanden plaats. Daarom zoeken we de bredere dialoog op'', reageert een woordvoerster. ,,De thematiek is dusdanig complex dat je niet de indruk moet wekken dat het zo is opgelost of dat supermarkten niets doen aan de problematiek. We zijn daarom erg teleurgesteld dat Oxfam dit beeld schetst.’’

Ook supermarktketens Albert Heijn, Jumbo, Lidl en Plus geven aan wel degelijk stappen te nemen tegen misstanden door bijvoorbeeld samen te werken met onder meer toeleveranciers en belangenorganisaties. Ook wijzen ze op de verschillende keurmerken die ze hanteren, waardoor boeren en leveranciers aan allerlei eisen moeten voldoen. ANP