Waarom internet in Nederland relatief duur is

41 euro: dat is de Nederlander maandelijks gemiddeld kwijt aan een internetabonnement. Nederland is daarmee na België het duurste internetland van Europa, berekende de Consumentenbond, dat binnen heel Europa de abonnementen van minimaal 100 Mbit per seconde met elkaar vergeleek.

Wat maakt ons internet zo duur? Volgens de bond zelf ligt het aan een gebrek aan concurrentie. Met twee telecomreuzen, KPN en VodafoneZiggo, is er volgens de consumentenorganisatie sprake van een duopolie. “Ze beheersen zo’n beetje de markt”, aldus Consumentenbond-directeur Sandra Molenaar. “Echte concurrentie is er veel te weinig. En dat is slecht voor consumenten."

Stel dezelfde vraag, ‘Waarom is internet zo duur?’, aan de providers en je krijgt een heel ander antwoord. Er moet geïnvesteerd worden in de kwaliteit en veiligheid van het netwerk, stellen zij. Volgens hen kost dat nou eenmaal veel geld.

Het heeft ertoe geleid dat de prijzen van internetabonnementen ieder jaar stijgen. Tussen 2015 en 2019 werd het Nederlandse internet daardoor 28 procent duurder, berekende Breedband.nl. Ook in 2020 en 2021 lieten beide bedrijven rond dezelfde tijd weten dat hun prijzen omhoog zouden gaan.

“Er is te weinig concurrentieprikkel om die jaarlijkse prijsverhogingen tegen te gaan”, zegt journalist Arnoud Wokke, die bij techwebsite Tweakers de ontwikkelingen op internetgebied nauwgezet in de gaten houdt.

Die duopolie is ontstaan doordat de twee bedrijven een soort dubbelrol spelen. “Onze twee grootste providers zijn ook gelijk de netbeheerders”, zegt Jeroen Snellen, telecomexpert bij Pricewise. Ziggo levert door bijna heel Nederland via de kabel. KPN verzorgt het internet via de telefoonlijn. Daarnaast legt het bedrijf nu op veel plekken in het land glasvezel aan.

“Bij energiebedrijven gaat dat bijvoorbeeld heel anders”, vervolgt Tweakers-redacteur Wokke. “Dat is ook een basisbehoefte en daar kun je de stroom kiezen die je wil, alles gaat over hetzelfde draadje.” Bij internet is dat niet het geval: dat kan op verschillende manieren binnenkomen. Zo kun je kiezen voor een internet via de telefoonlijn (DSL), de kabel of glasvezel. Keuze genoeg, zou je zeggen, maar in de praktijk is dat niet altijd het geval.

Waar een DSL-verbinding is sommige huizen prima internet aflevert, kan het in andere huizen weer dramatisch traag zijn. Je kunt daarnaast voor een glasvezelverbinding kiezen, maar dat netwerk is nog niet overal aangelegd.

Woon je in een straat waar nog geen glasvezel ligt en heb je een slechte DSL-verbinding, dan moet je wel voor kabel kiezen. En wie voor kabel kiest, kiest automatisch voor Ziggo, want dat is in de meeste gevallen de enige beschikbare provider op dat netwerk. “Meer smaakjes hebben we niet”, zegt Wokke. “Ja, draadloos misschien. Als je afgelegen woont. Dan kun je 4G voor thuis afsluiten.”

Natuurlijk kun je bij meerdere providers een abonnement afsluiten, ook als je glasvezel wilt. KPN stelt haar glasvezelnetwerk open voor andere aanbieders. Dat helpt alleen niet om de prijs te drukken, zegt Wokke. “Die bedrijven kopen bepaalde ruimte op het netwerk van KPN. Het is lastig om met een bedrijf te concurreren dat tegelijkertijd je leverancier is. Het wordt dan moeilijk om onder hun prijs te gaan zitten, dat gaat niet.”​​​​

De ACM gaat daarom onderzoeken of het mogelijk is om KPN en Ziggo te dwingen om de concurrentie toegang te geven tot hun vaste netwerk. Tegelijkertijd komen er met Delta en Open Dutch Fiber twee andere spelers op die glasvezel in Nederland willen aanleggen. De verwachting is dat zij op termijn de concurrentie met KPN kunnen aangaan.

Ook het nationaliseren van het netwerk wordt als oplossing genoemd: “Dat is eigenlijk meer een vraag voor politici”, zegt Wokke “Maar providers kunnen dan wel tegen gelijke voorwaarden abonnementen aanbieden.” Jeroen Snellen van Pricewise heeft zijn twijfels: “Het kan, maar je moet je vragen of het internet daar beter van wordt. Die bedrijven hebben de kennis in huis, het is niet gezegd dat de overheid die kennis ook zou hebben.”

Want, zeggen Wokke en Snellen: de internetkwaliteit is in Nederland best in orde. “De snelheden zijn gewoon oké”, zegt Wokke. “Daarnaast heb ik het idee dat er tegenwoordig minder mensen klagen over hun providers, vijf jaar geleden was dat nog wel anders.”

Volgens Snellen is het internet ook toekomstbestendig: “We zijn de afgelopen jaren meer internet gaan gebruiken, maar er is nog altijd ruimte om door te groeien. Nu is de beschikbaarheid van hele snelle verbindingen heel hoog, maar nog lang niet iedereen maakt daar al gebruik van.”

“Je kunt je alleen wel afvragen of ze die prijsverhogingen echt nodig hebben om dat netwerk te verbeteren”, zegt Snellen. “Kijk, uiteindelijk zijn KPN en Ziggo commerciële bedrijven. Die zijn altijd uit op winst. Ze hebben ook aandeelhouders die ze tevreden willen houden, maar je kunt je ook afvragen of ze niet iets meer zouden moeten doen om hun klanten tevreden te stellen. Op dit moment schuiven ze de rekening gewoon door.”

Voor de consument heeft Snellen nog wel een tip om te besparen: neem genoegen met een wat lagere snelheid als je geen grootverbruiker bent. “Met een snelheid van 100 Mbit per seconde kan een heel gezin zo veel streamen, gamen en videobellen als het wil. Veel providers bieden snelheden aan die de gemiddelde consument helemaal niet nodig heeft.”