Waarom voorspellen weer-apps buien niet altijd goed?

Er is weinig zo vervelend als de deur uitstappen, zonder paraplu, en een plensbui op je hoofd krijgen. Het zou toch droog blijven?! Hoe kan het dat de neerslagradar van weer-apps buien niet altijd goed voorspelt? Wij vragen het aan Willemijn Hoebert, meteorologe en weervrouw van het NOS Journaal. “Zelf kijk ik in zo’n weer-app nooit naar de voorspelling van twee uur vooruit.”

Soms blijft het droog, terwijl jij je al had voorbereid op een flinke bui. Op andere momenten begint het te regenen, terwijl jij dacht dat het droog zou blijven... Waarom kunnen we niet blind vertrouwen op de neerslagradar van weer-apps als Buienradar of Buienalarm? De onnauwkeurigheid van de voorspelling in jouw weer-app heeft verschillende oorzaken, weet weervrouw Willemijn Hoebert.

Weer-apps maken gebruik van weermodellen, legt meteorologe Hoebert uit. Dit zijn computerberekeningen die de verwachte bewegingen van de atmosfeer voorspellen, zoals het gedrag van buien.

De plaats waar het regent, wordt waargenomen door weerradars. “Zo’n radar zendt signalen uit die terug worden gekaatst”, aldus Hoebert. “Door de manier waarop het signaal terugkomt, kan een radar bepalen of het regent en hoe hard het regent."

Ook het type neerslag wordt nauwgezet gedetecteerd. "Zo kan de radar zien of er bijvoorbeeld sprake is van hagel of natte sneeuw. Vervolgens worden meetmodellen toegepast om te voorspellen wat er in de toekomst gaat gebeuren.”

Iedereen die een weer-app op zijn telefoon heeft weet: de weerradar, buienradar of neerslagradar heeft het niet altijd bij het rechte eind. Miezerregen wordt nog weleens gemist door de radars, geeft Hoebert aan. “Motregen bestaat uit heel kleine, fijne druppeltjes, die heel langzaam vallen en vaak moeilijk op te pakken zijn door de radars”, legt de weerpresentator uit. “Motregen hangt bovendien vaak wat lager in de atmosfeer. De radar scant op een bepaalde hoogte en soms hangen die wolken daaronder, waardoor de wolk niet wordt opgepakt."

De hoogte van de wolk kan ook invloed hebben op het type bui dat geregistreerd wordt door de neerslagradar. “Wanneer een bui ver van de radar afzit, bevindt de radarstraal zich heel hoog”, aldus Hoebert. “De radar kan een bui dan missen."

"Maar het kan ook zo zijn dat de radar alleen de bovenkant van een wolk ziet. In de bovenkant van de wolk zitten vaak de wat koudere stukken, zoals bijvoorbeeld ijskristallen en hagel. Deze reflecteren heel sterk waardoor de radar denkt dat er een hele heftige bui plaatsvindt, terwijl het in werkelijkheid misschien alleen maar zachtjes regent.”

Er kunnen ook verkeerde signalen terugkomen naar de radar. Deze worden ‘valse echo’s’ genoemd. De radar denkt daardoor dat het regent, terwijl het in werkelijkheid droog is. Hoebert noemt een voorbeeld: “De signalen die een neerslagradar uitzendt, kunnen bijvoorbeeld gereflecteerd worden op insecten of vogels. Dat noemen we dan biologische echo’s. Deze vallen onder de categorie valse echo’s.”

Het zijn alleen niet alleen vliegende wezens die zulke valse echo’s veroorzaken. “Ook gebouwen en bergen kunnen ervoor zorgen dat de radar een verkeerde reflectie opvangt. Daarnaast kan ook de zon op een bepaalde manier reflecteren, waardoor de radar in de war wordt gebracht.”

Er zijn dus flink wat redenen waarom een buienradar nog weleens de plank misslaat. Ook hogedrukgebieden kunnen het radarsignaal verstoren, geeft de weervrouw van de NOS aan. “In deze situaties is er sprake van een soort temperatuurinversie, waarbij de temperatuur heel sterk verandert in de atmosfeer. Dit creëert een laag waar het radarsignaal tegenaan kan botsen. Dit zorgt ervoor dat de radar denkt dat het regent, terwijl er eigenlijk niet zo veel aan de hand is.”

Een ander probleem waar gebruikers van weer-apps weleens tegenaan lopen, is een verkeerde voorspelling van wat een bui de komende uren gaat doen. Trekt die over, blijft die hangen?

Het toekomstig gedrag van buien is lastig te voorspellen, geeft Hoebert aan. “Die voorspellingen hangen van zo veel factoren af, dat dat best wel eens verkeerd kan gaan”, legt ze uit. “Zelf kijk ik in zo’n weer-app nooit naar de voorspelling van twee uur vooruit, maar alleen naar de huidige locatie van de bui. Wanneer er sprake is van een koufront, een lange uitgestrekte zone met regen, kan je zo’n voorspelling prima gebruiken. Maar in buiensituaties kan nog zo veel veranderen, dat ik twee uur vooruitkijken nutteloos vind.”

Er is nog een reden waarom buien voorspellen lastig kan zijn: ze bewegen niet altijd in een rechte lijn. “Buien kunnen zich landinwaarts verder ontwikkelen of juist oplossen”, weet Hoebert.

Ook beweegt de wind op verschillende hoogtes niet altijd in dezelfde richting. “Neerslagradars zijn nog niet zo goed in het voorspellen welke kant de wolk opgaat en of die misschien nog doorstijgt en meegenomen wordt in een andere richting.”

De redenen waarom je weer-app de plank soms misslaat met het tonen van buien zijn dus heel divers. Goed om te weten als je binnenkort weer door een bui wordt overvallen.

Er is tot besluit nog een type die bui waarmee de regenradar het lastig heeft die Hoebert graag wil benoemen en dat is de 'popcornbui.' “Er is dan sprake van kleine, plotselinge buitjes die willekeurig ontstaan en even willekeurig weer verdwijnen. Deze buien kunnen in een paar minuten opkomen, maar ook plotseling weer verdwijnen. Denk hierbij aan popcorn in een pan: je weet dan ook niet welk maiskorreltje gaat poppen en uit de pan zal springen.”