Wat betekent afbouw hypotheekrenteaftrek voor huiseigenaren?

De hypotheekrenteaftrek staat opnieuw hoog op de politieke agenda tijdens deze verkiezingsperiode. GroenLinks-PvdA, CDA en D66 willen de regeling de komende jaren geleidelijk afbouwen. VVD en PVV houden er juist aan vast en beloven kiezers dat er niet aan getornd wordt. Wat betekent de afbouw van de hypotheekrenteaftrek voor jou?

Wie politici hoort praten, zou bijna denken dat de hypotheekrenteaftrek morgen volledig wordt afgeschaft. In werkelijkheid wordt de regeling al sinds 2014 stapsgewijs beperkt. Het gaat dus niet om een plotselinge klap, maar om een verdere geleidelijke afbouw, waarvan de snelheid onderwerp van discussie is.

Volgens berekeningen kan een huiseigenaar die recentelijk een huis heeft gekocht met hoge rente en dus een relatief hoge hypotheek, bij een afbouw over vijftien jaar uiteindelijk zo’n 300 euro per maand extra kwijt zijn. Dat klinkt als veel geld, maar omdat inkomens doorgaans in die periode meestijgen, zal de pijn voor veel huiseigenaren beperkt blijven. In ieder geval, zo wordt beweerd.

De hypotheekrenteaftrek wordt door veel mensen gezien als een scheve subsidie die vooral koopwoningeigenaren bevoordeelt. Toch ziet econoom Matthijs Korevaar iets anders: “Als je kijkt binnen de groep kopers, dan zie je dat mensen met modale inkomens meer profiteren [van de hypotheekrenteaftrek] dan mensen met hoger inkomens.”

Tegelijkertijd wijst hij erop dat het voordeel van de hypotheekrenteaftrek soms wordt overdreven: “De meeste Nederlanders hebben al relatief lage hypotheken. Voor een deel van die groep gaat het om een paar tientjes per maand.”

Maar er zijn ook veel huishoudens die de komende jaren veel meer dan ‘een paar tientjes’ kwijtraken als de hypotheekrenteaftrek verder wordt afgebouwd. Op dit moment profiteren huiseigenaren gemiddeld namelijk zo’n 140 euro voordeel per maand.

Starters met een annuïteitenhypotheek voelen de afbouw het meest. Zij betalen in de eerste jaren vooral rente, waardoor de aftrek groot is. Als die sneller verdwijnt, lopen hun maandlasten sneller op.

In de Kassa-uitzending van 20 september hebben we de hypotheekrenteaftrek van drie huishoudens met elkaar vergeleken. Op basis van hun financiële gegevens is berekend hoeveel zij mislopen als de aftrek geleidelijk binnen vijftien jaar wordt afgebouwd. De verschillen per huishouden zijn groot.

Hoewel het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek wordt gezien als mogelijke oplossing voor de wooncrisis, denken economen, zoals Korevaar, daar anders over. Wel wijzen ze erop dat de regeling woningmarkt kunstmatig verhit. Door de aftrek kunnen mensen immers meer lenen en dus meer bieden. Minder aftrek betekent lagere schulden en op termijn mogelijk minder prijsopdrijving.

Voor veel huiseigenaren gaat het niet alleen om de portemonnee, maar ook om vertrouwen in de overheid. Zij hebben hun financiële keuzes gemaakt met de kennis dat de rente aftrekbaar is. Korevaar: “De politiek moet zorgen voor duidelijkheid en een langetermijnvisie. Mensen willen weten waar ze aan toe zijn.”

De hypotheekrenteaftrek kost de staat jaarlijks zo’n tien tot elf miljard euro. Geld dat anders kan worden ingezet. Hoe? “Dat is aan de politiek”, vertelt Korevaar. “Een optie is bijvoorbeeld het verlagen van belastingen, subsidies voor nieuwe woningen of aan de huursector.”

Of de hypotheekrenteaftrek de komende jaren sneller wordt afgebouwd, hangt af van de verkiezingsuitslag. Duidelijk is wel, het thema verdeelt niet alleen de politiek, maar ook de samenleving.