Wat voor invloed hebben microplastics op ons lichaam?

Plastic is een menselijke uitvinding. Het bestond nog niet in de natuur, totdat wij het uitvonden. Het eerste plastic, polystyreen, werd per ongeluk uitgevonden en herken je wellicht als het plastic dat vooral voor fotorolletjes werd gebruikt. Tussen 1920 en 1930 werden er nog meer soorten uitgevonden, nadat werd ontdekt dat je van aardolie plastic kan maken. Als gevolg maken wij mensen sinds de jaren ’50 veelvuldig gebruik van plastic en is plastic nu bijna niet meer uit ons leven weg te denken.

Nu zal je wellicht denken: “Ach, dat valt toch ook wel mee”, maar nadenken over de gezondheidseffecten is belangrijk. Volgens VMT, vakblad voor de voedingsmiddelenindustrie, eten we jaarlijks een creditcard aan microplastics op. Zo ontdekten Canadese onderzoekers dat een piramidevormig theezakje ongeveer 11,6 miljard microplastics en 3,1 miljard nanoplastics achterlaat, schrijft Het Parool. Dan is een kopje thee al helemaal niet zo onschuldig meer.

Er zijn steeds meer studies naar de risico’s van microplastics. Deze studies richten zich op hoe microplastics via lucht, water of voeding ons lichaam binnendringen. In het voorjaar van 2019 financierde ZonMw, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, onderzoek naar de gezondheidseffecten van microplastic.

Zo is er vanuit dat potje onder meer onderzoek gedaan naar de consumptie van plastic deeltjes en het effect ervan op het darmstelsel. Uit dit onderzoek van Evita van de Steeg blijkt dat verschillende groottes plastic deeltjes het darmweefsel kunnen binnendringen. Deze deeltjes beïnvloeden de zogeheten ‘barrière-integriteit’ van het menselijk weefsel, waardoor bacteriën het weefsel kunnen binnendringen en ontstekingsreacties kunnen veroorzaken. Dit gebeurt zowel bij kortere blootstelling als bij langere blootstelling aan de plastic deeltjes.

Soms wordt ook de levensvatbaarheid van het weefsel beïnvloed door microplastics in het darmstelsel. Dit is met name het geval bij hoge concentraties plastic deeltjes.

Ook onderzoekt Nick Beijer of microplastics zich opstapelen in ons lichaam en of ze een ongewenst effect hebben op ons afweersysteem. Hiervoor is gebruik gemaakt van verschillende soorten microplastics, zoals deze in de natuur voorkomen. Tot nu toe is aangetoond dat het type plastic en de grootte en hoeveelheid van de plastic deeltjes bepalend is voor hoe immuuncellen (afweercellen die vreemde indringers in het menselijk lichaam tegengaan) reageren. Zo zijn deze immuuncellen gevoeliger voor het ene soort plastic dan voor het andere.

Als vervolgstap op dit onderzoek gaat het RIVM bekijken naar hoe de reactie van het afweersysteem kan bijdragen aan het voorspellen van gezondheidsrisico’s.

Ook is er onderzoek gedaan naar of kleine plastic deeltjes onze hersenen kunnen bereiken. De eerste resultaten laten zien dat de deeltjes wel door de barrière heen kunnen komen die onze hersenen beschermd, de bloedhersenbarrière, maar dat er geen schade is op deze barrière. Het lijkt er dus op – als verder onderzoek dit ook aantoont – dat plastic deeltjes onze hersenen kunnen bereiken. Echter, op korte termijn richten ze geen (grote) schade aan in de hersenen. Daarom wordt er nog gekeken naar de effecten van langdurige blootstelling.

De investering in het onderzoek vanuit ZonMw is een goede eerste stap, maar verder onderzoek is nodig. Want wat alle studies gemeen hebben, is dat het precieze effect van microplastics op het lichaam nog onduidelijk is. Tot nu toe is het meeste onderzoek namelijk vooral beperkt tot dierproeven en proeven met menselijk weefsel in kweekschaaltjes. Wat wel bekend is, stemt tot nu toe somber.

Wil je de hoeveelheid microplastic die je binnenkrijgt verkleinen? Dan kun je een aantal stappen zetten:

Denk hierbij aan materiaal als katoen of linnen. Was daarnaast kleding van bijvoorbeeld polyester en nylon, wat gemaakt wordt op basis van ruwe olie, minder vaak en in een volle machine.

Water uit plastic flessen bevat namelijk ook microplastics, aldus de Wereldgezondheidsorganisatie.

Maak gebruik van een houten afwasborstel met natuurlijke haren in plaats van schuursponsjes. Dan laat je minder microplastic achter bij het afwassen.

Gebruik je cosmetica of shampoo? Koop dan producten die niet verpakt zijn in plastic of die voorzien zijn van een ‘Zero Label’. Producten met dit label zijn vrij van microplastics.

Je verder verdiepen in onze relatie met plastic? Kijk dan de vierdelige documentaireserie ‘Ik, plastic’ van Menno Bentveld.