De beste leermeesters

‘Ik denk: wat moeten zij zo meteen? We hebben het nu best goed. Ik heb een eigen zaak, we kunnen alles doen wat we willen doen. Maarja, als ik wegval wordt het leven minder voor mijn vrouw en kinderen. In het weekend doen we altijd eten bestellen, daar kijken we niet naar. Straks hebben ze die luxe niet meer.’

Tegenover me stond Jeffrey, aan de rand van een voetbalveld op een amateurclub. Jeffrey was voetbalcoach en installatie­technicus. Hij werd 36; in november vorig jaar overleed hij. Ik vroeg hem toen hoe hij keek naar het gegeven dat hij straks noodgedwongen zijn familie achter moest laten; de kanker zou hem dwingen dat te doen – dit was zijn antwoord.
Het gesprek met Jeffrey is een scène uit Over Mijn Lijk. Ik maak het programma binnenkort zes jaar, en in die zes jaar is mijn perspectief op leven en dood op scherp gezet. Dat past bij de reputatie van het programma. Vraag het een kijker, vraag het een geïnterviewde. Het antwoord zal iets in de strekking zijn van: vergeet de dag niet te vieren, een beetje dankbaar zijn voor het bestaan! Want wat je ook tegenkomt in dit bestaan, het kan altijd erger. Op je 36ste sterven en een gezin achterlaten bijvoorbeeld.
Ik kan me daar wel in vinden. Maar ik vind dat je ook gewoon thuis mag liggen met een hevige griep, of een blauwe maandag heel donkerblauw ervaart, en dat heel erg voor jezelf mag vinden. Óók als de buurman kanker heeft; het leed van een naaste ontslaat een mens niet van compassie voor zichzelf. En daarnaast; Een onhaalbare, wat mij betreft. Maar feit blijft: de mensen in Over mijn lijk zijn goede – zo niet de beste – leermeesters in het waarderen van de dag.

En: wat maakt het leven eigenlijk de moeite waard, als het toch maar zo kort is? Want Over mijn lijk maakt, voor mij persoonlijk, de dood ook aanwezig en tastbaar. Waar ze eerst altijd netjes op afstand bleef, en hoogstens eens opdook bij een opa of oma, ben ik er nu continu door omringd. Ze bestaat, ze is echt, en ze neemt onverbiddelijk. En soms is dat lastiger dan ik zou willen. Ook de vragen die ze meebrengt kunnen nogal eens gewicht leggen op de dag. En dan vooral die laatste.
En die vraag brengt me weer bij Jeffrey, daar langs dat voetbalveld. Hij had geen groots antwoord. Geen bucketlist met zaken die hij nog wilde doen – alles tussen skydiven en wereldreizen maken – en ook geen mistroostig antwoord, waaruit zou blijken dat je net zo goed niet je nest uit kon komen omdat je toch wel dood zou gaan. Nee, Jeffrey liet in één zin zien waar de waarde van zijn ademhalen in lag: in alles wat wij ‘de kleine dingen’ ­noemen, maar die éigenlijk de grote dingen zijn. ‘In het weekend eten bestellen’, die zin. Dat is wat hij noemde als indicator van dat ze het nu juist zo goed hadden. Ik denk hier vaak aan, als ik weer van alles uit de kast aan het trekken ben om het leven de moeite waard te maken. En ik heb, concludeer ik dan, nog veel te leren van de Jeffrey’s van deze wereld.'

Dit artikel verscheen in Leve, een magazine van BNNVARA. Met verhalen en mensen die je kent van Over Mijn Lijk, Je Zal Het Maar Hebben, Break Free en Floortje Naar Het Einde Van De Wereld. Verhalen over liefde, vriendschap en angst. En over het leven, 134 pagina’s lang, vooral dat.

Met ook in de eerste editie: een interview met Esmee, de weduwe van Jeroen: