“Als je met me afspreekt voor seks, gooi ik die naaktfoto weg”

Presentator Evi Hanssen doet in de serie ‘Help, mijn borsten staan online’ verslag van de donkere kanten van het internet. Hierin bespreekt ze de Belgische situatie rondom sexting en kinderporno. 1 op de 10 Belgische jongeren hebben wel eens een naaktfoto verstuurd, maar hoe zit dat in ons land?

Uit onderzoek van Kenniscentrum Rutgers blijkt dat in Nederland 1 op de 8 jongeren wel eens een naaktfoto heeft verzonden. Een vergelijkbare situatie met die in België. Ongeveer twintig procent daarvan komt in problemen die reiken van afpersing tot prostitutie. Arda Gerkens, Eerste Kamerlid voor de SP en directeur bij Meldpunt Kinderporno, legt uit hoe de situatie in Nederland precies in elkaar steekt.

“Het versturen van een naaktfoto is op zich geen probleem,” zegt Gerkens. Bij het overgrote gedeelte van mensen die naaktfoto’s maken en sturen, ontstaan geen problemen. Volgens Arda Gerkens is het bij jongeren gebruikelijk dat naaktfoto’s worden verstuurd naar elkaar. “En niet eens altijd naar iemand van het andere geslacht. Gewoon onderling, van: ‘Kijk hoe groot mijn tieten zijn geworden!’ Het is vandaag de dag een andere vorm van omgang met seks,” aldus het Eerste Kamerlid. “Vroeger bouwden we onder de keukentafel een tent waarin we doktertje speelden, nu sturen we elkaar naaktfoto’s.” Arda is van mening dat het vooral te maken heeft met het ontdekken van en nieuwsgierigheid naar seksualiteit.

“Het probleem begint wanneer mensen denken naaktfoto’s door te kunnen sturen, of die foto’s aan anderen te kunnen laten zien. Het heeft er niet eens mee te maken dat het om onbekende ontvangers gaat,” zegt Arda. Het sturen van foto’s naar bekenden en onbekenden heeft verschillende oorzaken, en allebei ernstige consequenties.

Het zijn veelal klasgenoten en vrienden die de foto’s ontvangen. “Bij Meldpunt Kinderporno zien we ook dat kinderen snel onder groepsdruk komen te staan. "Ik heb van dat andere meisje in de klas wel een naaktfoto gehad, waarom van jou niet?’,” aldus Gerkens.

Zoals Evi Hanssen al in de uitzending zei: onbekende mensen die uit zijn op kinderporno gaan heel gericht op zoek naar zwakheden van kinderen, om ze vervolgens over te halen naaktfoto’s te sturen. Daar worden de kinderen vervolgens mee gechanteerd.

Maar waar vinden deze personen dan die jonge kinderen? Echt overal. “Via sociale media als Instagram, Discord, WhatsApp en Telegram. Zelfs via het online spel Minecraft. In alle omgevingen waarin gechat wordt en waar kinderen actief zijn, zijn mensen die zwakke kinderen zoeken voor naaktfoto’s. En dat beseffen ouders zich onvoldoende,” aldus Arda.

Met zwakke kinderen bedoelt Gerkens kinderen die op een zwak moment in hun leven zitten. Dat kan bijvoorbeeld door een ruzie met hun ouders komen of het ontbreken van een sociale kring. “En deze kinderen weten ze in te pakken. Ze vragen hoe de band is met de ouders, zeggen dat zij hen wel mooi vinden, dat ze hen wél begrijpen… En zo bouwen ze een vertrouwensband op, waarna ze makkelijk kunnen toeslaan,” legt Gerkens uit.

Evi heeft het in haar serie over de website chatmetvreemden.be. In Nederland worden de vergelijkbare sites Omegle en Chatroulette gebruikt. “Als je zes of zeven jaar oud bent en voor de grap naar zo’n website gaat, heb je ten eerste binnen tien minuten een naakte man aan de andere kant van de lijn, en ten tweede heb je geen idee dat het gesprek kan worden opgenomen,” vertelt Gerkens.

Meldpunt Kinderporno heeft verschillende fora ontdekt waarop tips worden gegeven over hoe je een kind zo snel mogelijk uit de kleren krijgt. “En dan gaat het van ‘houd je shirt eens omhoog’ tot ‘laat je billen eens zien.’” Er bestaan groepen op Telegram van duizenden mannen van alle leeftijden die erop uit zijn om naaktfoto’s van kinderen uit te wisselen.

“Voor mannen geldt – als ik in stereotypes spreek – dat ze trofeeën willen scoren. Dingen binnenhalen. Heel vroeger was dat jagen, tegenwoordig gaat het om mooie auto’s. En bij een bepaalde groep is het: Kijk eens! Ik heb deze naaktfoto gescoord. Dit kind is erin getrapt, haha!’ En dat heeft niet eens per se met pedofilie te maken,” legt de directeur van Meldpunt Kinderporno uit.

“Heel veel pedofielen in Nederland kunnen prima omgaan met hun gevoelens,” zegt Arda Gerkens. Tachtig procent van de mensen die kinderen misbruiken, is niet pedofiel. Het gros van de mensen die kinderporno kijkt ook niet. 'Stop It Now', een programma van Helpwanted.nl, geeft hulp bij seksuele gevoelens voor minderjarigen.

Kindermisbruikers hebben volgens Gerkens vrij spel op het internet. Helpwanted.nl krijgt regelmatig meldingen waar meisjes na het versturen van een naaktfoto afgeperst worden om een sekscontact te hebben. "We weten dat dit onderdeel is van pogingen om die meisjes in de prostitutie te krijgen."

 “Als je met me afspreekt voor seks, gooi ik de foto weg,” is een veelgehoorde eerste poging tot chantage en afpersing.

“Als slachtoffers bij ons komen, is de eerste zin altijd: ‘Ik ben stom geweest, want ik heb een naaktfoto gestuurd." Maar dat is niet zo: degene die het slachtoffer chanteert, bedreigt en afperst, is dom bezig. Die maakt misbruik van het vertrouwen. ‘Pers me maar af, chanteer me hiermee, stuur de foto’s door,’ heb je nooit gezegd,” aldus Arda Gerkens.

Volgens Arda is als ouder erover praten met je kinderen heel belangrijk. “Ik denk dat weinig ouders aan de ene kant beseffen dat ieder kind dit kan overkomen, en aan de andere kant dat het heel erg veel gebeurt.” Er heerst een taboe op dit onderwerp: ‘mijn kinderen overkomt dit niet,’ wordt vaak gedacht.

Maar dat taboe weerhoudt kinderen er zo van om hulp te zoeken, dat ze in een web komen waar ze niet meer uit kunnen. “We zien dat kinderen helemaal wegzakken in de meest verschrikkelijke situaties,” legt Arda uit. “Ik heb soms moeders aan de lijn die zeggen: ik heb zo vaak gezegd, stuur geen foto! En ze heeft het alsnog gedaan! En dan zeg ik ook: wat fijn dat uw dochter nog naar u toe komt.”

“We weten dat kinderen fouten maken of dingen doen die niet altijd even verstandig zijn. En daarvoor zijn het pubers met een puberbrein. Op die leeftijd moeten ouders goed contact houden en steun bieden. Als dat goede contact er is, komen ze naar je toe op het moment dat het misgaat. Maar als we dat pas doen op het moment dat zo’n jongen al z’n zakcenten heeft moeten betalen aan de afperser, dan is de situatie al veel te ernstig geworden,” aldus Arda Gerkens.

‘Ben je het wel eens tegengekomen?’ Of ‘heb je wel eens een naaktfoto ontvangen?’ Dit zijn vragen die door ouders gesteld kunnen worden aan kinderen. “Ieder kind is wel eens benaderd op Instagram door vreemden,” zegt Arda. Praten over sexting zou een nieuw onderdeel van opvoeding moeten worden, “net als dat we kinderen leren om 's avonds fietslampjes aan te doen. Anders kan je overreden worden,” vergelijkt Gerkens.

De beveiligingsinstellingen op sociale media moeten op orde worden gebracht. “Als er iets gebeurt, zou je dat meteen met je ouders moeten kunnen bespreken, zodat die kunnen ingrijpen. Maar helaas praten ouders niet genoeg met hun kinderen over wat er op internet gebeurt,” zegt Gerkens.

Arda Gerkens houdt zich op verschillende manieren bezig met het bestrijden van online seksueel misbruik. Dat doet ze bij Meldpunt Kinderporno en Helpwanted.nl. Zij bieden geen hulpverlening, daar zijn andere instanties voor. Arda noemt het zelf soort EHBO bij online seksueel misbruik. “Dus als er een foto van jou is uitgelekt, geven we adviezen en tips om ervoor te zorgen dat de foto zo snel mogelijk offline wordt gehaald.”

Helpwanted.nl geeft ook voorlichtingen aan de kringen rondom jongeren, bijvoorbeeld aan medewerkers van middelbare scholen en politiecorpsen. In november start een theatertour waarin sexting centraal staat. “We proberen jongeren te laten beseffen dat wanneer zij een naaktfoto binnenkrijgen, ze deze niet moeten doorsturen. Dat jij het kan stoppen. En dat de consequenties enorm kunnen zijn,” aldus Arda.

Kijk voor meer informatie op de volgende websites: 

Informatie over pedofiele gevoelens:       www.stopitnow.nl

Advies bij online seksueel misbruik:         www.helpwanted.nl

Meldpunt Kinderporno:           www.meldpunt-kinderporno.nl

Kenniscentrum seksualiteit Rutgers:     www.rutgers.nl

Denk jij aan zelfmoord? Praat erover! Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0900-0113 en 113.nl