Gemeenten moeten nieuwkomers voortaan inburgeringsplan op maat geven

De aanpassing van het huidige systeem komt voort uit het falen van het oude systeem, dat is ingevoerd in 2013. De minister schrijft in het plan dat het oude systeem simpelweg niet aan de verwachtingen heeft voldaan. "Er zijn te veel belemmeringen in het huidige stelsel om inburgering als start van participatie in de Nederlandse samenleving optimaal te benutten: het stelsel is te ingewikkeld en niet effectief", schrijft Koolmees. Bovendien staat het teveel op zichzelf, waardoor er volgens de minister geen samenhang is tussen het inburgeren en meedoen in de samenleving en op de arbeidsmarkt.

De minister maakt dus een einde aan het huidige systeem, waarbij nieuwkomers zelf hun inburgeringscursus inkopen. Dat werkt fraude en misverstanden in de hand, maakt Koolmees duidelijk in zijn plan. Het huidige leenstelsel heeft een prijsopdrijvend effect en maakt dat inburgeraars onder het voor hen haalbare niveau presteren of bewust inzetten op ontheffing. Wat ook slecht bevalt is dat de cursussen zich slecht laten combineren met (vrijwilligers)werk. Veel inburgeraars halen, ondanks aantoonbare inspanningen, hun examen niet, wat leidt tot ontheffing van de inburgeringsplicht. 

( Minister Wouter Koolmees )

Bij de huidige inburgeringswet werden nieuwkomers verantwoordelijk gemaakt voor hun eigen inburgering. In de praktijk bleek dat voor een groot deel van hen veel te lastig. Uit de wetsevaluatie blijkt dat het niet reëel is om te verwachten dat inburgeraars vanaf dag één de volledige eigen verantwoordelijkheid op zich kunnen nemen voor hun inburgeringstraject. 

Zo is het aanvragen van een lening bij DUO een fikse te nemen hobbel. Op tijd aan de inburgering beginnen en voortgang zijn niet zelden een probleem. Een geschikte cursus vinden, of veranderen van cursus, is lastig - de transparantie op de cursusmarkt laat te wensen over.

Koolmees wil dat de effectiviteit en doelmatigheid van de inburgering vergroot wordt. Daarvoor schroeft hij de taaleis omhoog van A2 naar B1, o m de kans op een baan te vergroten. De minister erkent dat dit niveau voor sommige erkende vluchtelingen te hoog zal zijn.

De inburgeraar is eigenaar van zijn eigen inburgering, en dat eigenaarschap komt met verantwoordelijkheden. De inburgeraar is zelf verantwoordelijk om er alles aan te doen om zo snel mogelijk mee te doen, door de taal te leren, aan het werk te gaan en actief deel te nemen aan onze samenleving. Dat betekent in de praktijk bijvoorbeeld dat de inburgeraar de taallessen combineert met vrijwilligerswerk.

"Inburgeraars hoeven niet meer zelf op zoek te gaan naar hun eigen taalcursus"

"Een inburgeraar die zich onvoldoende inzet, zal worden geconfronteerd met sancties – vaker en sneller dan in het huidige stelsel", schrijft Koolmees. Daartegenover staat dat gemeenten de nieuwkomers intensiever zal gaan begeleiden. De steun aan iedere nieuwkomer staat vastgelegd in het PIP, het persoonlijk Plan Inburgering en Participatie.

Het achterliggende idee is volgens de minister dat de gemeenten de regie weer in handen krijgen: "Vanwege deze problematiek, maar ook om gemeenten daadwerkelijk regie te kunnen laten voeren op een passend inburgeringstraject, is het voorstel dat gemeenten in het nieuwe stelsel inburgeringstrajecten inkopen bij door hen geselecteerde aanbieders. Hiertoe krijgen zij dan inburgeringsbudget van het Rijk. Inburgeraars hoeven dus niet meer zelf op zoek te gaan naar hun eigen taalcursus. 

Het nieuwe stelsel zal in 2020 ingevoerd gaan worden.