Gemeenten zetten in op natuurlijke vijanden in strijd tegen eikenprocessierups

Boswachter Mathiska Lont zat afgelopen voorjaar bij PAUW om over de rups te praten. Lont: "Hij eet eikenblaadjes, en we hebben heel veel eiken langs de wegen in Nederland. De vlindertjes vliegen van de ene naar de andere boom en beginnen een nieuw nest. De eienprocessierups is zo'n 20-30 jaar geleden voor het eerst geconstateerd in het zuiden en trekt jaarlijks steeds verder op naar het noorden van Nederland."

Ook de 25-jarige Kristiaan van Reel zat bij ons aan tafel. Van Reel bestrijdt eigenhandig de eikenprocessierupsen. Hij is een van de weinigen in Nederland gespecialiseerd in het opruimen van de overlastgevende insecten. Een klus die nauw luistert, want de minuscule haartjes van de rupsen kunnen zich makkelijke verspreiden. Daarom gebruikt hij een stofzuiger met een speciaal filter, waardoor de haartjes er niet uit kunnen ontsnappen.

Zoals boswachter Lont al aangaf. Er zijn veel eikenbomen in Nederland. Daarom zullen gemeenten ook gaan werken aan meer variatie aan bomen. De NOS geeft als voorbeeld de gemeente Wierden in Overijssel. Daar bestaat het bomenbestand voor zo'n 75 procent uit eiken. Daar gaan ze aan de slag met het geleidelijk omvormen naar andere soorten. Bijna de helft van de gemeenten uit het NOS-onderzoek denkt na over omvorming van het bomenbestand.

Experts zijn blij dat gemeenten de bestrijding van de plaag serieus nemen, want de overlast die de rupsen het afgelopen jaar geven is enorm. Ook komende zomer wordt er opnieuw een piek verwacht. Het scheelt dat de mensen nu zijn gewaarschuwd. 

Omdat er niet genoeg mensen zoals Van Reel zijn, moeten gemeenten andere methoden verzinnen om komende zomer de rupsenplaag te bezweren. Een belangrijke manier waarop wordt ingezet is door de natuurijke vijanden van de rupsen ruim baan te geven. 

De sluipwesp is een van die vijanden. Dit insect voedt zich met de eitjes van de rupsen. Ongeveer een kwart van alle insecten die in Nederland voorkomen, zijn sluipwespen. Dit kleine, vliegende insect staat bekend om zijn vermogen eieren in of op andere insecten te leggen.

En zo zijn er naast de sluipweg nog andere vogels, insecten en vleermuizen die de eitjes, larven, rupsen en vlinders graag opeten. Ook de koolmees bijvoorbeeld. Met het ophangen van broedkastjes worden meer koolmezen gelokt. Zij voeren de rupsen in het broedseizoen aan hun jongen.

Zo zal de gemeente Amsterdam komende zomer het bos volhangen met nestkastjes voor mezen, in de hoop dat er veel vogels komen broeden die hun jongen kunnen voeden met eikenprocessierupsen. Ook de gemeente Zaltbommel investeert volgens de NOS in nestkastjes voor koolmezen voor aan de gerenoveerde Stadswallen.

Toch verwachten deskundigen dat alleen natuurlijke vijanden niet genoeg zullen zijn om de rupsen te kunnen bestrijden. Daarom investeren gemeenten ook in biologische bestrijdingsmiddelen. Neder-Betuwe heeft bijvoorbeeld al geëxperimenteerd met een preparaat van bacteriën.

Mathiska Lont zei al dat er in Nederland veel eikenbomen staan. Daarom gaan gemeenten inzetten op meer variatie aan bomen. Van de gemeenten in het NOS-onderzoek is ruim 26 proces van de bomen eik. Maar er zijn zelfs gemeenten waar dat percentage op 75 procent ligt, zoals het Overijsselse Wierden. Daar zullen ze het bomenbestand geleidelijk diverser maken, bijvoorbeeld door oude omgevallen eiken te vervangen door een ander soort boom.

Experts zijn blij dat de gemeenten het probleem serieus nemen en aanpakken. De verwachting bestaat dat komende zomer opnieuw een grote hoeveelheid rupsen voor overlast gaan zorgen. Het scheelt enorm dat we voor komend jaar beter voorbereid zijn.