Het WK voetbal in Rusland gaat van start: over voetbal en politiek

Langs de westerse meetlat scoort de WK-organisator uiterst belabberd op diverse terreinen. De mensenrechtensituatie in Rusland verslechtert in rap tempo. Sinds de aanstelling van president Vladimir Poetin in 2012 is het in dat opzicht alleen maar bergafwaarts gegaan.  In de winter van 2011 en 2012 gingen tienduizenden Russen de straat op om te protesteren tegen een in hun ogen oneerlijke verkiezingsuitslag. De autoriteiten hadden deze omvang van de protesten totaal niet verwacht.

Om het hoofd te kunnen bieden aan de onrust, proberen de Russische autoriteiten met nieuwe wetten stap voor stap de critici het zwijgen op te leggen. Het net sluit zich steeds meer om wie in Rusland anders denkt dan de regering.

Journalisten, mensenrechtenactivisten, advocaten, homo’s en kunstenaars worden in Rusland op allerlei manieren tegengewerkt om te voorkomen dat zij hun kritische stem laten horen. Door recente wetten kunnen critici van het Poetin-regime boetes krijgen van meer dan 100.000 euro voor ‘laster’ en ‘smaad’. Daarnaast is de definitie van ‘hoogverraad’ aanzienlijk verruimd.

"De organisatie van het WK in Rusland is absoluut een risico" - Gianni Infantino

Het is genoegzaam bekend dat men in Rusland niet ongestraft de macht kan controleren, uitdagen of corrigeren. Demonstreren is praktisch onmogelijk gemaakt, wie de wet overtreedt kan een draconische boete krijgen en vrije nieuwsgaring is door de nieuwe Internetwet ook verder onder druk komen te staan, want kritische websites worden geblokkeerd.

Tel daarbij op oneerlijke juridische processen, de intimidatie en bedreigingen van homo's (openlijk spreken over homoseksualiteit is met een nieuwe wet verboden) en de mensenrechtenactivisten die hen pogen te beschermen en we mogen concluderen dat Rusland op vele terreinen geen prettig land is.

Als je je realiseert dat notabene FIFA-voorzitter Gianni Infantino de organisatie van het WK in Rusland "absoluut een risico" noemt met het oog op racisme, dan weet je dat het menens is. "We mogen de problemen niet onderschatten", zei de grote baas dinsdag in Zwitserland tegen een krant uit zijn vaderland.

Donkere spelers zijn in Rusland geregeld doelwit van beledigingen vanaf de tribune. De Europese voetbalbond UEFA beboette de afgelopen jaren al menig Russische club voor discriminerende spreekkoren. Daarom zijn "waarnemers aanwezig in het stadion om bij de geringste uiting van racisme uit het publiek alarm te slaan. Scheidsrechters kunnen de wedstrijden stilleggen en in het uiterste geval staken," verzekert Infantino. 

Maar wat heeft dat met voetbal te maken? 'Politiek en voetbal moet je gescheiden houden', hoor je regelmatig als er wordt gepraat over WK's en EK's in landen als  Rusland, Oekraïne en ook over het WK van 2022 in Qatar. 

In 1978 ging Oranje wel naar het WK in Argentinië , dat destijds onder de militaire dictatuur van Jorge Videla zuchtte. Cabaretier Freek de Jonge riep destijds op tot een boycott van het voetbaltoernooi. Toen was er ook al discussie over het vraagstuk sport en politiek, gescheiden of niet? Verdediger Ruud Krol zei toen desgevraagd: "Sport en politiek hebben natuurlijk weinig met elkaar te maken, ze hebben misschien wel iets met elkaar te maken, maar als je als topsporter daardoor beïnvloed wordt, dan zijn er maar weinig landen waar je nog je sport kunt beoefenen." 

De Jonge begrijpt heel goed dat sporters er zo in kunnen staan. Hij stelt aan tafel bij Jeroen de vraag wat Nederland en de KNVB hadden gedaan als Oranje zich wél had weten te plaatsen voor het WK in Rusland. We zijn immers met de situatie rondom de MH17 in een politiek uiterst gevoelige situatie verwikkeld met de Russen. "Waren we bereid geweest als samenleving te zeggen: wij kunnen het ten opzichte van die slachtoffers niet verantwoorden in dat land te gaan voetballen." Freek denkt van niet.

Cabaretier @Freekjonge voerde veertig jaar geleden actie tegen de deelname van het Nederlands Elftal aan het WK voetbal van 1978 in Argentinië. “De directe aanleiding was dat ik in een avondkrant las dat veel mensen daar verdwenen, gemarteld en vermoord werden.” #Pauw pic.twitter.com/Eh2ZhYcM8f

De Jonge zou het geen gek standpunt hebben gevonden als de Europese gemeenschap zich achter Nederland en Engeland (vanwege de moordaanslag op spion Sergej Skripal ) zou hebben geschaard om gezamenlijk het WK 2018 te boycotten.

Hoe dan ook is de vraag of Nederland bereid zou zijn het WK in Rusland op te offeren op principiële gronden irrelevant geworden, omdat onze nationale ploeg zich niet heeft weten te plaatsen.