Luchtkwaliteit in Nederland voldoet aan EU-norm, maar moet beter zegt de Gezondheidsraad

Hoewel Nederland vrijwel overal voldoet aan de Europese normen, overlijden ieder jaar ongeveer 12.000 mensen vroegtijdig door blootstelling aan schadelijke stoffen zoals fijnstof, stikstofdioxide en ozon, zegt de raad.

De overheid moet als het aan de Gezondheidsraad ligt veel strengere advieswaarden gebruiken van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Die waarden zouden rond 2030 kunnen worden bereikt. De gezondheidskundige advieswaarden van de WHO zijn met name voor fijnstof strenger dan de Europese normen, maar zelfs bij concentraties luchtverontreiniging onder die advieswaarden zijn nog effecten op de gezondheid van mensen waargenomen, staat in het advies.

Overigens zijn de prognoses voor ozon minder gunstig: 'op zijn best treedt er geen stijging op van het aantal ozonpieken en van de jaargemiddelde blootstelling', volgens de raad.

'Door de vieze lucht in je longen kun je letterlijk doodziek worden. Je kunt gaan hoesten, benauwd worden en pijn op de borst krijgen. Ook veroorzaakt luchtvervuiling astma, COPD en longkanker', schrijft het Longfonds. De levensverwachting van iedereen wordt in meer of mindere mate beïnvloed door levenslange blootstelling aan luchtverontreiniging. Schattingen van het totale aantal vroegtijdige doden in Nederland lopen uiteen van 6.700 tot 12.900 (cijfers van het RIVM). Op de site van het Longfonds kun je checken hoe de luchtkwaliteit nu bij jou in de buurt is. RIVM

De Gezondheidsraad verwacht dat de meeste winst valt te behalen door het terugdringen van het wegverkeer. Met name een daling van het aantal dieselauto's zal een verschil moeten kunnen maken. Daarom adviseert de raad onze regering daar prioriteit aan te geven. Het aanpakken van de concentraties fijnstof en stikstofdioxide afkomstig van wegverkeer, maar ook de aanpak van de uitstoot van ammoniak vanuit de veehouderij kan de ‘deken van luchtverontreiniging boven heel Nederland' verminderen. 'Zo’n generieke aanpak levert naar verwachting de meeste gezondheidswinst op voor de gehele Nederlandse bevolking', aldus de raad.

De Gezondheidsraad pleit voor het verminderen van de luchtvervuiling door het wegverkeer en van de uitstoot van ammoniak door de veehouderij. De raad denkt dat er ook winst valt te behalen door lokale bronnen van fijnstof en stikstofdioxide aan te pakken en door extra maatregelen te nemen om risicogroepen te beschermen. Kinderen, ouderen en mensen met luchtwegaandoeningen (vooral astmapatiënten) blijken extra gevoelig voor de effecten van blootstelling aan fijnstof, stikstofdioxide en ozon. Mensen met hart- en vaataandoeningen zijn extra gevoelig voor fijnstof.

De raad adviseert de regering autoluwe binnensteden, milieuzone's en snelheidsbeperkingen als mogelijke maatregelen te overwegen om op die manier de gezondheidsrisico's voor de bevolking te beperken. Ook zou het actiever verspreiden van specifieke gedragsadviezen - bijvoorbeeld om tijdens periodes van smog door ozon ’s middags buitenshuis geen zware inspanning te verrichten of binnen te blijven - kunnen bijdragen aan de bescherming van risicogroepen.

Het fijnstof dat we in Nederland inademen is voor bijna de helft uit het buitenland afkomstig, een internationale aanpak is dus onontbeerlijk, niet alleen voor fijnstof, ook voor de andere bestanddelen van luchtverontreiniging. Om de ozonconcentratie in Nederland effectief te verlagen moeten de uitstoot van bijvoorbeeld stikstofoxiden en methaan in heel Europa en zelfs op de rest van het noordelijke halfrond worden verminderd.

De raad benadrukt dat de hoeveelheid gezondheidswinst die in de praktijk haalbaar is, afhangt van politieke keuzes. Voor een verlaging van de luchtverontreiniging tot onder de WHO-advieswaarden zijn immers extra beleidsmaatregelen nodig. Dat betekent dat er werk aan de winkel is voor staatssecretaris Van Veldhoven (D66). Zij heeft al bekend gemaakt eind dit jaar met een "Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit" te komen.Van Veldhoven