'Op zoek naar draagvlak in de Kamer en in de samenleving'

'Het vicepremierschap is niet alleen maar het vervangen van de premier als die niet kan. Het is nog veel belangrijker dat we moeten zorgen dat de coalitie gesmeerd loopt', volgens Schouten. Het is geen natuurlijke combinatie volgens De Jonge. 'Het zijn vier hele verschillende partijen. Je hebt confessionele stromingen en liberale stromingen die je bij elkaar moet brengen. De naam van het akkoord is 'Vertrouwen in de Toekomst', het is onze belangrijkste taak om deze coalitie tot een goed einde te brengen.

Er moesten tijdens de onderhandeling zeer harde noten gekraakt  worden. Het is niet eenvoudig geweest om tot dat akkoord te komen uiteindelijk. Dat heeft alles te maken met die grote verschillen tussen de vier partijen. De Jonge, voorheen wethouder in Rotterdam, heeft in zijn stad ooit verplichte anticonceptie voor vrouwen met psychische problemen of een verslaving voorgesteld. Een idee dat bij D66 in Amsterdam er bijvoorbeeld nooit doorheen zou zijn gekomen.

Datzelfde geldt voor het feit dat in de Maasstad al jarenlang geen koopzondagen zijn (pas na 12 uur mogen in het centrum de winkels open). 'Een prachtig standpunt', aldus De Jonge. In Amsterdam zijn er juist wel koopzondagen, mede dankzij het D66 van Ollongren. Het tekent de grote verschillen tussen de partijen.

'Alle groepen gaan erop vooruit'

Een ander belangrijk thema is de koopkracht. Het is voor veel mensen onbegrijpelijk dat de boodschappen 3 procent duurder worden, terwijl het zo goed schijnt te gaan met Nederland en het geld tegen de plinten klotst. Volgens Ollongren gaan mensen daar ook snel profijt van trekken. 'Alle groepen gaan erop vooruit'.

En dan is daar nog het plan om het raadgevend referendum af te schaffen. Volgens Ollongren moet het kabinet op zoek naar betere manieren om mensen het gevoel te geven dat ze kunnen meepraten. De Jonge onderschrijft dat idee. 'Ik ben het zeer eens met mijn collega Ollongren. Er zijn betere manieren om draagvlak te creëren bij de burger'.

Dat op zoek gaan  naar draagvlak is een kernopdracht voor deze coalitie, blijkt uit het gesprek met de drie vicepremiers. 'Voor veel plannen in de kamer hebben wij geen brede meerderheid. Dat betekent dat wij als coalitie op zoek moeten naar draagvlak. Niet alleen in de Kamer, maar ook in de samenleving', aldus Schouten.

Aan de vicepremiers van Rutte de schone taak om op zoek te gaan naar dat draagvlak voor al die plannen in het regeerakkoord. Waneer werd duidelijk dat zij de aangewezen personen zouden zijn om dat ge gaan doen? 'Pas in de laatste fase van de onderhandelingen hebben ze gesproken over portefeuilles en pas als je weet welke portefeuilles je als partij hebt, ga je nadenken welke mensen je daar bij zou willen hebben. Toen heb ik pas met Pechtold gesproken, aldus Ollongren.

Daarbij heb ik twee afwegingen gemaakt: Lag er een goed akkoord en gaat er een goed team naartoe en heb ik daar wat aan toe te voegen?' Dat was geen makkelijke beslissing voor de D66-politicus. 'Ik vond het een hele lastige afweging. Ik had ook te maken met Amsterdam, mijn verantwoordelijkheid daar als loco-burgemeester na het overlijden van Eberhard van der Laan. Maar ik heb met volle overtuiging voor het kabinet gekozen. Er ligt een mooi akkoord'.

Voor Schouten was het proces daarnaartoe al wat langer begonnen, omdat zij, namens de ChristenUnie, aanwezig was bij de onderhandelingen. 'We hebben de afgelopen maanden met de vier partijen onderhandeld. Dan heb ik het er ook wel met Gert-Jan Segers over gehad: stel dat we eruit komen? De definitieve vraag was niet zo lang geleden, maar daar heb je het wel al eerder over gehad'.

Schouten neemt de portefeuille Landbouw op zich, maar had zij niet op Sociale Zaken moeten zitten, heeft de CU niet slecht onderhandeld? 'Ik vind het heel boeiend om met zakelijke onderwerpen bezig te zijn. Landbouw is een zakelijke bedrijfstak, maar tegelijkertijd ook een vak waarin mensen met hun hart werken.' Daarbij komt ook het feit dat Schouten een boerendochter is, want haar ouders hadden vroeger een boerderij. 'Economisch met een menselijke kant', dat was de perfecte functieomschrijving voor Schouten.

Bij De Jonge ging het heel gemakkelijk. 'Na de zomer kreeg ik een appje van Sybrand Buma: 'zullen we eens koffie gaan drinken'. Zo is het gaan rollen. 'We hebben koffie gedronken en the rest is history'. Hij vindt het mooi om met veel 'doeners' aan de slag te gaan in het nieuwe kabinet. De nieuwe ministerploeg bestaat uit veel oud-wethouders. En uit veel Rotterdammers bovendien. 'Het is een beetje 010 meets 020'. 

Nadat de onderhandelingen in mei waren stukgelopen met GroenLinks, wilde Ollongren nog niet meteen in zee met de CU. Dat heeft ze destijds aangegeven in een televisie-interview. Schouten: 'We hebben goede afspraken gemaakt, we weten nu wat we aan elkaar hebben,' denkt Schouten. 

'Je kan heel makkelijk zeggen: we doen hier niet aan mee en we willen onze handen hier niet aan vuil maken', vervolgt de vicepremier van de ChristenUnie. 'Ik vind het des te sterker dat het wel gelukt is. Het is echt niet zo dat we nu ineens wel elkaars partijprogramma onderschrijven. Dat er vertrouwen is ontstaan en we met elkaar dit willen doen vind ik heel krachtig. Ik denk dat er geen kabinet is geweest dat bij de start heeft gedacht: dit worden vier easy jaren.'