Profiel: Theo d'Or-winnaar Romana Vrede

Een unicum, afgelopen weekend op de Theo d’Or. De belangrijkste Nederlandse theaterprijs voor actrices werd voor het eerst in het zestigjarige bestaan ervan uitgereikt aan een zwarte actrice: Romana Vrede. Ze troeft daarmee de mannen af. De Louis  d’Or, de mannelijke tegenhanger van de prijs, werd nog nooit door een zwarte acteur gewonnen.

Romana Vrede werd geboren in Paramaribo in 1972. In 1999 studeerde ze af aan de Arnhemse toneelschool. Hierna was ze verbonden aan  diverse toneelgroepen: Bonheur en het Onafhankelijk Toneel, beide Rotterdams, Compagnie Dakar in Amsterdam en het Noord Nederlands Toneel in Groningen. Vrede is niet alleen op het theater te zien, ze verscheen ook op het witte doek. Ze was te zien in onder meer De Eetclub , Afblijven en TBS .

Met haar man kreeg Vrede een zoon, Charlie . Over hem maakte ze een theatervoorstelling, Who’s afraid of Charlie Stevens , over zijn autisme en verstandelijke beperking. Ze vertelde later over gevaarlijke woede-uitbarstingen die haar zoon soms kreeg. Eens raakte een begeleider een hersenkneuzing op toen Charlie hem tegen de grond werkte. “Ik heb kort haar en draag nooit sieraden. Dat is vragen om letsel,” schrijft Vrede op de site over de voorstelling, “Ik ben nooit bang voor hem, wel om hem.”

De Theo d’Or kreeg Vrede voor haar rol in Race , uitgevoerd door het Nationale Theater in Den Haag. Twee advocaten, de één zwart en de ander blank, verdedigen een blanke man die verdacht wordt van de aanranding van een zwarte vrouw. In het stuk speelt Vrede de rol van stagiaire Susan, die zich iets teveel met de zaak bemoeit en daardoor te maken krijgt met de gevolgen van (positieve) discriminatie. Het toneelstuk is geschreven door David Mamet, die voor eerder werk een Pulitzerprijs won en twee maal voor een Oscar werd genomineerd.

In de Verenigde Staten was in 2016 bij de Oscars de #o scarssowhite trending was omdat er alleen blanke acteurs waren genomineerd. Zelf was Vrede  tot haar nominatie voor de Theo d'Or niet op die manier met haar huidskleur bezig geweest. "Iedereen vraagt er voortdurend naar, hoe het is als eerste zwarte actrice genomineerd te worden. Ik ben me nog nooit zo bewust geweest van mijn kleur als nu,"  zei Vrede er over in een interview met het magazine van de Volkskrant, afgelopen zomer.

Bij het in ontvangst nemen van de Theo d’Or vervolgde ze: "Ik kan geen revolutie ontketenen. Ik ben geen activist, ik ben actrice." Feit blijft dat dat het voor de Nederlandse theaterindustrie een mijlpaal is dat voor het eerst een zwarte actrice als winnares uit de bus is gekomen.

Nadat Vrede schitterde in  Race speelt ze nu in het stuk The Nation , ook van het Nationale Theater. Haar volgende rol speelt ze in de trilogie De Oresteia , een Griekse tragedie over Orestos, de zoon van Agamemnon. Haar tegenspeler in het stuk is Hans Croiset, de winnaar van de Louis d’Or, afgelopen weekend.