Op 29 oktober mogen we weer stemmen. Het klimaat is voor veel kiezers een belangrijk thema. Wat zeggen de grootste partijen daarover in hun programma?
Van het uitroepen van een klimaatcrisis tot het afschaffen van alle (internationale) klimaatwetten en -afspraken: over het klimaat lopen de meningen van de partijen flink uiteen. Wat zeggen de grootste partijen over het klimaat in hun programma?
* Iedere partij schrijft haar eigen verkiezingsprogramma, met onderwerpen die zij belangrijk vindt. De samenvattingen hieronder zijn gebaseerd op de programma’s van de partijen zelf. De volledige partijprogramma's lees je op de websites van de partijen.
BBB (BoerBurgerBeweging)
De BBB wil voedselproductie centraal stellen en natuur en landbouw in balans brengen. De partij wil geen extra nationale klimaatdoelen, geen gedwongen maatregelen en is kritisch op Nederland als klimaatkoploper. Energie moet voldoende en betaalbaar blijven.
Zo denkt BBB over klimaat:
Standpunten van BBB over klimaat
• Boeren worden niet gedwongen om hun bedrijf te verkopen, te verplaatsen of te stoppen vanwege stikstofregels.
• Nederland stopt pas met fossiele energie als er echt betrouwbare en betaalbare alternatieven beschikbaar zijn.
• De CO2-heffing voor de industrie wordt teruggedraaid en kolencentrales blijven open.
• De bouw van kerncentrales wordt versneld, maar het doel om in 2035 volledig CO2-vrije elektriciteit op te wekken, wordt niet wettelijk vastgelegd.
• De uitbreiding van windenergie wordt voorlopig gepauzeerd.
BIJ1
BIJ1 wil dat Nederland per direct de klimaatcrisis uitroept en in 2030 klimaatneutraal is. De partij wil fossiele subsidies en biomassasubsidies stoppen, bedrijven die klimaatschade veroorzaken aansprakelijk stellen, en ziekmakende bedrijven zoals Tata Steel sluiten. De bio-industrie wordt afgebouwd en chemische bestrijdingsmiddelen worden verboden.
Zo denkt BIJ1 over klimaat:
Standpunten van BIJ1 over klimaat
• De Nederlandse overheid roept per direct de klimaatcrisis uit en legt wettelijk vast dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 op nul staat.
• Subsidies voor fossiele energie en biomassacentrales worden per direct stopgezet.
• Bedrijven die verantwoordelijk zijn voor klimaatschade of humanitaire rampen worden verantwoordelijk gehouden.
• Bedrijven die ernstige schade aanrichten aan mens en milieu, zoals Tata Steel, worden gesloten.
• De bio-industrie wordt afgebouwd en verdwijnt uiteindelijk; megastallen worden uitgekocht, gesloten en onteigend.
• Kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen, zoals glyfosaat, worden illegaal.
• Reclame voor fossiele industrie en luchtvaartmaatschappijen wordt verboden.
CDA
Het CDA wil klimaatdoelen vastleggen in CO2-plafonds per luchthaven en investeren in een mix van duurzame energie, kernenergie, energiebesparing en CO2-opslag. De stikstofuitstoot wordt aangepakt met een herzien stikstoffonds en vrijwillige regelingen voor boeren. Twee nieuwe kerncentrales worden verder ontwikkeld.
Zo denkt CDA over klimaat:
Standpunten van CDA over klimaat
• De huidige klimaatdoelen worden vastgelegd in een CO2-plafond per luchthaven.
• De kosten voor investeringen in het elektriciteitsnet worden gespreid over meerdere generaties.
• Nederland kiest voor een energiemix van duurzame energie, kernenergie, energiebesparing en CO2-opslag.
• In 2035 moet stikstofuitstoot in alle sectoren fors zijn verminderd, met een tussendoel in 2030; het stikstoffonds wordt opnieuw ingericht.
• Twee nieuwe kerncentrales worden verder ontwikkeld.
• Vrijwillige opkoopregelingen, verplaatsing en extensivering van landbouwbedrijven worden voortgezet.
ChristenUnie
De ChristenUnie wil de stikstofuitstoot in tien jaar halveren en boeren helpen omschakelen via financiële steun en bindende doelen. De partij wil Schiphol laten krimpen, Lelystad Airport sluiten en treinreizen aantrekkelijker maken. Gas- en kolencentrales worden afgebouwd, met inzet op kernenergie.
Zo denkt ChristenUnie over klimaat:
Standpunten van ChristenUnie over klimaat
• De stikstofuitstoot wordt de komende tien jaar gehalveerd ten opzichte van 2019.
• Elk boerenbedrijf krijgt een bindend, bedrijfsspecifiek emissiedoel.
• Er komt 5 miljard euro extra om boeren te helpen met omschakeling naar natuurvriendelijke landbouw.
• Het aantal vluchten wordt beperkt: Schiphol krimpt, Lelystad Airport gaat niet open, en er komt een nachtsluiting op Schiphol.
• Vliegen binnen Europa wordt minder aantrekkelijk door hogere vliegbelastingen; treinreizen worden gestimuleerd.
• In 2030 is de CO2-uitstoot 55% lager dan in 1990.
• Gas- en kolencentrales worden afgebouwd en er komen twee nieuwe grote kerncentrales bij.
D66 wil een Europese landbouwregelgeving. Wind op zee vormt de basis van een duurzame energievoorziening, met ruimte voor kernenergie. Boeren schakelen over naar natuurinclusieve landbouw en fossiele technieken krijgen per sector een einddatum.
Zo denkt D66 over klimaat:
Standpunten D66 over klimaat
• Het aantal vluchten op Schiphol wordt begrensd.
• Elektrisch rijden en rekeningrijden wordt gestimuleerd.
• De Nederlandpas wordt ingevoerd: één kaart waarmee je buiten de spits voordelig met al het ov kunt reizen.
• De stikstofdoelen voor 2030 worden behaald; er komt 50.000 hectare extra natuur en Nederland wordt natuurinclusief.
• Europa krijgt gelijke regels voor boeren, CO2-beprijzing en dierenwelzijn.
• Er wordt geïnvesteerd in wind op zee en zonnepanelen; windenergie op zee wordt de basis van onze energievoorziening.
• Er worden per sector duidelijke einddata gesteld voor fossiele technieken, met heldere transitieplannen.
• Kernenergie blijft een optie voor een CO2-vrij energiesysteem.
FVD wil al het klimaat- en stikstofbeleid schrappen en Nederland losmaken van EU-beperkingen. Het stikstoffonds wordt opgeheven, windturbines worden tegengehouden en pulsvisserij wordt toegestaan. Boeren worden beschermd tegen onteigening en fossiele energie blijft dominant.
Zo denkt FVD over klimaat:
Standpunten FVD over klimaat
• Boeren worden niet onteigend of uitgekocht; gewasbeschermingsmiddelen blijven toegestaan.
• De Green Deal en de EU-natuurherstelwet worden afgeschaft.
• Het stikstofbeleid wordt beëindigd en het stikstoffonds van 25 miljard euro wordt opgeheven.
• Het verbod op pulsvisserij wordt opgeheven.
• Er komen geen windturbines op zee.
GroenLinks-PvdA
GroenLinks-PvdA wil vervuilers laten betalen en fossiele subsidies stoppen. De partij wil mensen helpen met het verduurzamen van hun woning en reizen met het ov goedkoper maken. Grote vervuilers en megastallen worden aangepakt, dieren en natuur krijgen wettelijke bescherming.
Zo denkt GroenLinks-PvdA over klimaat:
Standpunten GroenLinks-PvdA over klimaat
• Subsidies op fossiele brandstoffen worden beëindigd en vervuilers betalen voor hun uitstoot.
• Nettarieven voor energie worden verlaagd; mensen worden geholpen met isolatie en zonnepanelen.
• Er komt een Klimaatticket: onbeperkt reizen met ov in daluren voor 59 euro per maand.
• PFAS en landbouwgif worden verboden; het aantal dieren per hectare gaat omlaag en rechten voor natuur en dieren worden wettelijk vastgelegd.
• Grote uitstoters ("piekbelasters") worden uitgekocht, verplaatst of begeleid naar duurzamere landbouw. Zo nodig vindt gedwongen uitkoop plaats.
NSC wil investeren in ten minste vier nieuwe kerncentrales en ruimte maken voor duurzame energieopwekking. De stikstofuitstoot moet fors omlaag tegen 2035. De partij wil geen nieuwe vergunningen voor megastallen en biedt gerichte opkoopprogramma’s aan, met ondersteuning voor jonge en duurzame boeren.
Zo denkt NSC over klimaat:
Standpunten NSC over klimaat
• Nederland gaat ten minste vier nieuwe kerncentrales bouwen.
• De overheid maakt ruimte vrij voor energieopwekking via wind, zon, waterstof, geothermie en ammoniak.
• Er worden geen nieuwe vergunningen meer afgegeven voor megastallen.
• Opkoopregelingen worden gericht op concentratiegebieden, stoppers en verouderde bedrijven.
• Jonge en duurzame boeren krijgen ondersteuning via een transitieplan.
• In 2035 is de stikstofuitstoot significant teruggebracht.
• Belastingkortingen op fossiele brandstoffen worden deels afgebouwd.
JA21
JA21 wil nationale controle over klimaat- en milieubeleid, inzet op kernenergie, behoud van kolen- en gascentrales en het loslaten van de aardgasvrij-doelstelling. De partij wil steun voor dierwaardige veehouderij, en visserijbelangen wettelijk verankeren, met herinvoering van pulsvisserij in de EU.
Zo denkt JA21 over klimaat:
Standpunten JA21 over klimaat
• Europese waterkwaliteitsnormen (KRW) worden herzien, zodat ze beter passen bij dichtbevolkte landen zoals Nederland.
• Nederland bepaalt zelf zijn energiemix, met inzet op kernenergie en klimaatadaptatie.
• Kolencentrales en aardgascentrales blijven open; de doelstelling om Nederland in 2050 aardgasvrij te maken wordt losgelaten.
• Zolang er geen volwaardige alternatieven zijn, worden fossiele brandstoffen niet afgeschreven.
• De overheid ondersteunt de versnelde overgang naar een dierwaardige veehouderij.
• Visserijtoegang wordt wettelijk vastgelegd; herinvoering van de pulsvisserij wordt op de EU-agenda gezet.
PvdD (Partij voor de Dieren)
De Partij voor de Dieren wil 5% van het bruto binnenlands product investeren in de klimaat- en natuurcrisis en Nederland klimaatneutraal maken in 2030. Fossiele subsidies stoppen per direct en vervuilende sectoren worden afgebouwd. Grote vervuilers betalen mee aan de duurzame transitie.
Zo denkt PvdD over klimaat:
Standpunten PvdD over klimaat
• Nederland investeert 5% van het bruto binnenlands product in de bestrijding van de klimaat- en natuurcrisis en is klimaatneutraal in 2030.
• Fossiele subsidies worden per direct gestopt.
• Vervuilende sectoren zoals petrochemie, luchtvaart en vee-industrie worden afgebouwd.
• Grote landbouwbedrijven en hun financiers gaan meebetalen aan de transitie.
• Kolencentrales worden gesloten; schalie- en steenkoolgas worden verboden. Alleen groene waterstof is toegestaan.
• De huidige kerncentrales worden gesloten en er worden geen nieuwe gebouwd.
• Tata Steel wordt gesloten; PFAS wordt verboden en ecocide wordt strafbaar.
• Het aantal dieren in de bio-industrie wordt in twee jaar met minstens 75% verminderd.
PVV
De PVV wil af van klimaatwetten, internationale klimaatafspraken en subsidies voor verduurzaming. Fossiele energie blijft de norm, kerncentrales worden uitgebreid, en wind- en zonneparken komen er niet meer bij. Boeren worden beschermd tegen gedwongen maatregelen en het aantal Natura 2000-gebieden wordt verminderd.
Zo denkt PVV over klimaat:
Standpunten PVV over klimaat
• Het aantal natuurgebieden met een Natura 2000-status wordt verminderd en/of gebieden worden verkleind.
• Boeren worden niet gedwongen uitgekocht of onteigend.
• Er komt een professionele nationale dierenambulance.
• De verplichte warmtepomp wordt afgeschaft en huishoudens hoeven niet verplicht van het gas af.
• Nieuwe kerncentrales worden gebouwd, waaronder kleine modulaire reactoren (SMR's). Kolen- en gascentrales blijven open.
• Er komen geen nieuwe windturbines of zonneparken meer bij. Gas- en oliewinning op de Noordzee wordt uitgebreid en versneld.
• Nederland trekt zich terug uit het VN-Klimaatakkoord van Parijs, de Klimaatwet wordt ingetrokken, het Klimaatfonds wordt opgeheven en het Klimaatberaad wordt opgeheven.
SP
De SP wil een klimaatneutrale en rechtvaardige samenleving in 2040. De partij wil olie- en gasprojecten afbouwen, inclusief de Noordzee, en investeren in wind op zee, zon, aardwarmte en groene waterstof. Kernenergie wordt uitgesloten en de stikstofuitstoot wordt beperkt met eerlijke regels voor boeren.
Zo denkt SP over klimaat:
Standpunten SP over klimaat
• In 2040 is Nederland klimaatneutraal én klimaatrechtvaardig.
• Er worden geen nieuwe vergunningen meer afgegeven voor olie- en gasprojecten; bestaande projecten worden afgebouwd, inclusief de gaswinning op de Noordzee.
• Windparken op zee, zonnepanelen, aardwarmte en groene waterstof worden flink uitgebreid.
• Kernenergie wordt uitgesloten als energiebron en de bestaande CO2-heffing blijft.
• De stikstofuitstoot wordt stevig teruggedrongen, zonder dat boeren hiervoor eenzijdig worden belast.
• Er komen duidelijke en eerlijke grenzen aan het aantal dieren per hectare.
Volt wil Europese samenwerking in het klimaatbeleid, met CO2- en pesticidenbelasting, steun voor biologische landbouw en een verbod op megastallen. De partij wil boeren helpen omschakelen en belonen voor duurzaamheid. Dierenwelzijn wordt een staatsdoel.
Zo denkt Volt over klimaat:
Standpunten Volt over klimaat
• Er komt een belasting op CO2, methaan en schadelijke stoffen zoals pesticiden.
• De landbouw wordt omgevormd naar een biologisch, natuurinclusief en circulair systeem.
• Megastallen worden verboden en het aantal dieren per hectare wordt beperkt.
• Er komt een uitkoopregeling voor niet-duurzame landbouwbedrijven.
• Biologische boeren ontvangen meer steun; omschakeling wordt gefaciliteerd, en duurzame producten krijgen een eerlijke prijs.
• Europese landbouwsubsidies gaan naar boeren die bijdragen aan natuur, klimaat en biodiversiteit.
• Dierenwelzijn wordt een staatsdoelstelling en wordt opgenomen in de Grondwet.
De VVD wil klimaatbeleid dat samengaat met economische groei. De partij wil CO2-heffingen schrappen, kerncentrales versnellen, industrie behouden en ingrijpen bij dreigend vertrek. Boeren krijgen stikstofreductiedoelen per hectare of per dier.
Zo denkt VVD over klimaat:
Standpunten VVD over klimaat
• De bouw van kerncentrales wordt versneld.
• De Klimaatwet wordt vervangen door een Klimaat- en Groeiwet, waarin ook economische groei wordt meegenomen.
• Als de industrie dreigt te vertrekken naar het buitenland vanwege klimaatmaatregelen, wordt er ingegrepen.
• De CO2-heffing wordt geschrapt.
• Landbouwbedrijven krijgen bindende stikstofreductiedoelen, met afrekenbare normen per hectare of per dier.
