Column: de perverse aard van reality-tv

Televisiecritica Emily Nussbaum schreef een verwoestend boek over het genadeloze televisie-genre dat Donald Trump in het zadel hielp.

Cue the Sun, heet het in juni verschenen nieuwe boek van Emily Nussbaum, de getalenteerde televisiecritica van het Amerikaanse blad The New Yorker. Waar Nussbaum in 2020 in I Like to Watch aan de hand van een reeks essays haar licht liet schijnen op haar favoriete televisiedrama’s, heeft ze in Cue the Sun haar focus verlegd naar reality-tv. Saillant is dat ze in I Like to Watch probeerde uit te leggen dat we zijn wat we kijken. En we kijken, blijkt in Cue the Sun, niet alleen graag naar hoogstaand televisiedrama, maar ook naar de grootste drek die je je voor mogelijk kunt houden.

Laat ik met de deur in huis vallen: ik heb de afgelopen 25 jaar, dat begon met Big Brother (1999), een hóóp realitytelevisie gezien. Het kijkt lekker weg. Ik heb hier al eens eerder opgebiecht dat ik van het zeer controversiële Cops (1989-2023) een groot deel heb gezien. In die serie worden politieagenten op de voet gevolgd terwijl ze vooral arme mensen, en vaak mensen van kleur, op de hielen zitten. Cops gaf een zeer vertekend beeld van Amerikaanse steden, en ik vermoedde dat maar al te goed. Toch bleef ik verknocht.

Reality-tv was voor mij, ik kijk het nauwelijks meer, een guilty pleasure. Hoewel ik er geen moeite mee had om van de daken te schreeuwen dat ik regelmatig naar Pawn Stars, American Pickers en Jackass keek. Die laatstgenoemde reeks vind ik nog steeds wel iets hebben. Maar als je Cue the Sun leest dan blijft vooral de treurnis bij, van al die deelnemers aan al die programma’s die vrijwel niets overhielden aan hun deelnames aan Survivor, The Real World en The Apprentice. Reality-tv is inherent fout en zondig, lijkt Nussbaum bijna te schrijven. Dat doet ze natuurlijk, als fervent kijker van het genre, niet expliciet.

Mooi aan het boek is dat Nussbaum de soms zware conclusies op een ietwat luchtige manier omschrijft. Zoals het hoofdstuk over Big Brother, waarin ze uitlegt dat de Nederlandse deelnemers van die eerste editie eigenlijk enigszins naïef waren. Sabine, een van die deelnemers, kijkt achteraf niet met veel weemoed terug op die periode, dankzij de gesuggereerde seksscène met Bart die bij menig Nederlander destijds de woonkamer werd binnen gestraald. Dat is wél reality-tv in een notendop, legt Nussbaum uit. Dat begint in de Verenigde Staten, voor de Tweede Wereldoorlog, met een soort radioversie van Candid Camera.

Als voorbeeld noemt de critica vrouwen bij wie in een etablissement zout in het suikermolentje is gedaan. Klinkt onschuldig, maar sommige barsten in huilen uit en worden even later overreden om toch een document te tekenen, zodat hun reactie op de radio vereeuwigd kan worden. Cue the Sun heeft in die zin een nare bijsmaak en zet aan tot denken. Ook over de populariteit van Donald Trump, bewust aangezwengeld door The Apprentice, waarin hij zijn misogynie en racisme al liet doorschemeren. En ook opvallend: reality-tv heeft al vanaf het jaar 2000 eigenlijk niets meer te maken met de realiteit. Dat weten de kijkers ook, maar dat maakt ze geen moer uit.

Omar Larabi en Bregtje Schudel schrijven per toerbeurt wekelijks over wat hen opvalt op het gebied van series en/of films