De mislukking van Brando’s Western 'One-eyed Jacks'

Marlon Brando is hoofdpersoon én regisseur van de gedenkwaardige western One-eyed Jacks uit 1961. De totstandkoming van de film is al even gedenkwaardig.

One-eyed Jacks is een gekke maar bijzonder boeiende film. In prachtig breedbeeld en in mooie, warme kleuren gefilmd met het indertijd superieure Vistavision-filmformaat, dat de weidse landschappen in deze western erg goed doet uitkomen. En vooral ook de golven aan de kust van Monterey, waar de tweede helft van de film zich afspeelt.

We zien het verhaal van bankrover Rio (Marlon Brando) die als bijnaam Kid heeft en een affaire begint met pleegdochter Louisa (Pina Pellicer) van zijn mentor Dad Longworth (Karl Malden), op wie Rio wraak wil nemen. Kid en Dad: dit is een overduidelijk Freudiaanse en Oedipale film.

De affaire tussen Rio en Louisa is mooi melodramatisch en de haat die Rio voelt voor zijn surrogaatvader Dad is voorstelbaar want Dad liet Rio, die jonger is en door Dad steeds Kid wordt genoemd, aan zijn lot over na een bankoverval, vijf jaar geleden. Kid en Dad worden in 1885 na die bankoverval, terwijl ze op paarden op de vlucht zijn, opgejaagd door de Mexicaanse politie, veroordeeld tot een dilemma: wie neemt het laatste overlevende paard, want er is er nog maar eentje? Dad neemt dat paard, rijdt erop weg en bezweert Rio dat hij op een nabijgelegen boerderij nog een paard gaat kopen met het geld dat ze net geroofd hebben, en dat hij terug zal keren met twee paarden om Rio op te halen.

En dat, zoals de kijker reeds vermoedde, doet Dad niet. Hij gaat er met de buit vandoor en laat Rio, die inmiddels door de Mexicaanse politie is ingerekend, aan zijn lot over. En zo brengt Rio, alias Kid, vijf afschuwelijke jaren door in een gevangenis, zinnend op wraak op zijn voormalige kompaan Dad. Die, zo leren we als Rio uit de gevangenis ontsnapt en op zoek gaat naar Dad, inmiddels is opgeklommen tot sheriff van een klein stadje in Monterey, Californië, en het criminele bestaan heeft afgezworen. Die twee ontmoeten elkaar als Kid op zoek gaat naar Dad en dan komt Louisa in beeld. Ze valt als een blok voor de knappe Rio en hij voor haar, maar er is het onuitgesproken Kid-Dad-conflict dat broeit. En dat broeien kon Marlon Brando héél goed verbeelden.

Marlon Brando is in 2004 overleden maar overleeft, net zoals tijdgenoten James Dean en Marilyn Monroe, in het collectieve geheugen als icoon van rauwe en destijds gewaagde films uit de jaren vijftig. Brando werd in ijltempo beroemd en berucht door rollen in On the waterfront en A streetcar named desire, waarin hij onvoorspelbare, brute en, op een sexy manier, lompe mannenspeelde, die derhalve tevens klootzakken waren. Hij was één van de eersten die aan ‘method acting’ deed, het je zeer diep inleven in je personages en een tijdje in hun huid kruipen in plaats van gewoon je tekst uit je hoofd leren en een rol spelen.

Hij was niet de eerste acteur die geplaagd werd door zelf veroorzaakte schandalen, maar hij was er wel uitzonderlijk goed in. Marlon Brando reeg de affaires met andere actrices aan elkaar alsof het een wedstrijd was, wat het in zijn hoofd misschien ook was. Hij was notoir onbetrouwbaar en wispelturig als acteur – hij kende zijn tekst vaak niet en beweerde dat improvisatie nou eenmaal artistieker was dan een script. Ten tijde van de opnames van One-eyed Jacks was hij zo bizar actief aan het ‘womanizen’ dat hij volgens zijn biograaf Peter Manso een affaire probeerde aan te knopen ‘met iedere vrouw die per ongeluk even stil stond’.

Lees verder in VARAgids 37. Vanaf dinsdag 9 september 2025 op de mat, in de winkel en in de app. Nog geen abonnee?