Heretic: godsdienstwaanzin en (eindelijk) de horrorversie van Hugh Grant

Twee meisjes bellen aan bij een man om hem te bekeren. Hij blijkt nóg meer van het geloof te weten dan zij en werpt boeiende geloofsvragen op. En hij sluit ze op, in deze zeer effectieve mix van thriller en horror.

Hier in Nederland kennen we de Jehova's getuigen die van deur tot deur gaan om mensen te bekeren tot hun ware versie van het geloof. De mormonen in de Verenigde Staten doen net zoiets, maar dan voor een andere tak van het christelijke geloof, ook in hun geval de enige ware versie van dat geloof. In deze slimme en zeer spannende film van Scott Beck en Bryan Woods, die eerder het geweldige A Quiet Place schreven en het niet zo geweldige 65 schreven en regisseerden, gaan de jonge zuster Barnes (fantastisch gespeeld door Sophie Thatcher, die we kennen als de jonge versie van Natalie uit Yellowjackets) en zuster Paxton (Chloe East uit The Fabelmans) langs bij ene Mr. Reed, die ze eerder tegenkwamen op een conventie over het geloof. Hij liet zijn adres achter en nu gaan de twee meisjes hem door de stromende regen per fiets bezoeken op zijn tamelijk afgelegen adres. Ze worden onderweg bespot door leeftijdsgenoten, want mormonen zijn godsdienstwaanzinnige idioten die ‘magic underwear’ dragen. Maar zuster Barnes en zuster Paxton zijn weliswaar streng en ernstig in de leer, maar bepaald geen idioten. Dat ontdekt Mr. Reed in de loop van de avond en nacht, nadat hij de zusters heeft opgesloten in zijn doolhof van een huis. De film draait om hoe (en of) de zusters weten te ontsnappen uit het letterlijke doolhof van zijn huis en het figuurlijke doolhof van zijn anti-geloofsargumenten.

Mr. Reed wordt gespeeld door een totaal tegen zijn type spelende Hugh Grant, ooit een Britse student die vanwege zijn aangename uiterlijk wat filmrolletjes deed tijdens zijn studie, totdat hij per ongeluk in Four Weddings and A Funeral speelde en per ongeluk wereldberoemd werd. Grant wordt sindsdien getypecast in de rol van charmant verstrooide womanizer-tegen-wil-en-dank en dat leverde aangename romcoms op, maar hij zet zijn charisma hier totaal anders in. Als Mr. Reed bevraagt hij de meisjes voortdurend over hun geloof, waarvan hij extreem veel af blijkt te weten. Ze worden er al snel erg zenuwachtig van en naarmate ook bij de kijker de angst stijgt - Reed lijkt een manipulatieve gek, of erger - proberen Barnes en Paxton het huis tevergeefs te ontvluchten. Reed blijft maar praten: is geloof een keuze of aangeleerd? Slaat het ergens op of is het een methode om de angst voor de eigen dood te beteugelen? Is het een methode om grote groepen mensen te controleren en uit te buiten? Of is het een legitieme manier om contact te krijgen met onszelf, een opperwezen en een daadwerkelijk hiernamaals?

Barnes en Paxton worden er gek van, en gaan spiritueel wankelen, maar het leuke en boeiende van Heretic is dat de vragen van Reed echt terecht, intelligent en relevant zijn. Het hele geloof wordt door regisseurs Beck en Woods flink en slim onder vuur genomen, onder meer door vergelijkingen met popculturele zaken als Monopoly, fastfoodketens en Star Wars, wat erg geestig is en door Hugh Grant erg goed wordt gebracht. Zijn eeuwige charmante gehakkel krijgt iets heel ernstigs en diabolisch. Dit is beslist een andere Hugh Grant dan de gebruikelijke, en eentje waar we al lang op hoopten. Hij is héél goed hier.

In de loop van de film stijgt de spanning en wordt duidelijk dat Reed een plan heeft: hij gaat tot het uiterste om het geloof van de zusters ter discussie en op de proef te stellen. Ze vechten terug met zijn eigen wapen: woorden en kennis van het geloof. Dat blijft zeer spannend: zelden was een thriller die vooral uit dialogen bestaat, zo opzwepend. Tot het einde toe, als de zusters én Mr Reed zo langzamerhand gedwongen worden om naast te bekvechten, ook letterlijk te vechten.

Het resultaat is intellectueel, spiritueel interessant en qua spanning erg enerverend. En er zit ook vrij veel zwarte humor in, vooral geleverd door Hugh Grant. We vermoedden altijd al dat er meer achter dat charmante masker zat, en in Heretic komt dat er fantastisch uit. En bijzonder dat een thriller over zo’n belangrijk onderwerp verhelderend, inspirerend én eng is.

Heretic, vanaf donderdag 21 november 2024 te zien in de bioscoop