‘Ik voelde direct aan dat dit een doorbraak zou kunnen zijn’

Talloze televisieverslaggevers gaan elke dag door weer en wind om de wereld naar onze huiskamers te brengen. Welk verslag is hen het meest bijgebleven?

Youssef Abjij interviewde in maart 2022 een van de slachtoffers van de gascrisis. Het gesprek werd uitgezonden tijdens het NOS-verkiezingsdebat aan de vooravond van de Gemeenteraadsverkiezingen. ‘Kleine en persoonlijke verhalen maken op mij de meeste indruk. Verhalen van mensen die niet bekend of beroemd zijn. Kort na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne sprak ik in Oost-Groningen met een vrouw die last had van reuma. Bij die ziekte is het belangrijk dat je in een warme ruimte zit, dan heb je minder last van je gewrichten. Die vrouw leefde van een uitkering van 1200 euro per maand en woonde in een tochtige hoekwoning. Op haar bank voelde ik echt de wind in mijn nek.

Haar energierekening was door de gascrisis gestegen naar bijna 600 euro, ook omdat ze de temperatuur vanwege haar reuma toch op minstens 19 graden moest houden. Het was voor haar een onmogelijke keuze tussen gezondheid en rond kunnen komen. Ze ging er compleet aan onderdoor. Ze had zelfs een pincode op haar thermostaat zodat haar kinderen de verwarming niet stiekem hoger konden zetten. Ik vond het moeilijk om dit verhaal van me af te zetten. Het enige wat ik dan kan doen, is me concentreren op mijn taak als verslaggever: laten zien wat er in de maatschappij gebeurt. Hoe in dit geval geopolitieke kwesties ook bewoners van Oost-Groningen raken.’

Jelle Akerboom eerste liveverslag voor Hart van Nederland ging over de botsing bij Terschelling tussen een watertaxi en een snelle veerboot, op 21 oktober 2022. ‘Zo’n eerste keer wil je het natuurlijk goed doen, zeker met zo’n heftig onderwerp. De persconferentie van de burgemeester duurde tot half zes en om kwart voor zes moest ik live.

Bij die botsing zijn vier mensen omgekomen, een jongetje van twaalf is zelfs nooit meer teruggevonden. Vlak voor ik live ging, kreeg ik nog een bevestiging over wie de slachtoffers waren. Het verslag ging goed, maar als ik het terugkijk, zie ik wel dat ik meer gespannen was dan ik nu ben bij live verslagen. Ik spreek mijn woorden heel zorgvuldig uit. Het gebeurde op een vrijdag en ik ben dat weekend nog op Terschelling gebleven om wat reportages te maken. Dan loop je daar langs het strand en dan denk je toch: voor hetzelfde geld spoelt er nu een lichaam aan. In tegenstelling tot veel andere heftige verhalen heb ik in deze zaak overigens geen nabestaanden gesproken, die hebben ervoor gekozen hun verhaal niet in de media te delen. Af en toe denk ik nog aan die vermiste jongen, Riemer heette hij. Binnenkort word ik zelf vader, dan ga je toch anders naar dit soort zaken kijken. De open eindjes in dit verhaal maken de impact alleen maar groter.

Edwin van den Berg reed in juni 2022 voor de NOS naar Kerkrade vanwege de verdwijning van de 9-jarige Gino, die enkele dagen later vermoord bleek te zijn door Donny M. ‘Die zaak is echt onder mijn huid gaan zitten, met name vanwege het enorme verdriet en de woede in die wijk. Vooral toen bleek dat de verdachte al eerder was veroordeeld voor een zedendelict. Die emoties kwamen allemaal samen in een stille tocht, die eindigde bij de speeltuin waar Gino voor het laatst was gezien. Heel indrukwekkend, met onder andere een aangrijpende speech van zijn zus. Als iemand voor het journaal een dergelijke zaak moet verslaan, dan vind ik het toch bijzonder om dat te mogen doen.

Ik vind het belangrijk om een gelaagd verslag te maken, waarin de feiten kloppen maar waarin daarnaast veel aandacht is voor de mensen daar. Vorige maand mocht ik ook bij de zitting zijn, omdat onze vaste justitieverslaggever Lidwien Gevers toevallig vrij was. Voor mezelf was dat een goede manier om de zaak rond te maken en nog een keer met de zussen van Gino te praten. Natuurlijk maak ik met alle liefde een item over de start van het nieuwe schooljaar, maar ik doe liever een onderwerp als dit. Hierbij kom je in contact met de samenleving in zijn diepste kern, zeker in zo’n volkswijk. Hoe erg het ook is, zo’n zaak brengt mensen wel bij elkaar.’

Martijn Bink deed op 2 november 2004 in een extra uitzending van het Journaal verslag van de gebeurtenissen na de moord op filmmaker Theo van Gogh in Amsterdam-Oost. ‘Ik woonde zelf in de Watergraafsmeer en was die ochtend in de garage om mijn banden te laten vervangen door winterbanden. De auto ging net omhoog toen ik een telefoontje kreeg van de redactie. Je moet nú naar de Linnaeusstraat, want er is iemand doodgeschoten en de politie houdt een klopjacht op de dader. Op het moment dat ik daar aankwam, was de klopjacht nog in volle gang. Bij het Tropenmuseum ontstond een schietpartij tussen Mohammed B. en de politie, daar zagen we de nasleep van. Terug in de Linnaeusstraat heb ik snel wat ooggetuigen geïnterviewd. Ik sprak onder andere een vrouw die de brief had gezien op het lichaam van Van Gogh – later kwam ik haar nog regelmatig tegen bij mij in de buurt. Daarna heb ik in de liveuitzending een paar keer telefonisch verslag gedaan van alles wat er gebeurde.

In beeld zag je de veel te vrolijke foto van mijn personeelspasje, ik had nog niet eens een officieel verslaggeversportret. Het was voor mij de eerste keer dat ik live verslag deed en als ik het terugluister, hoor ik mezelf echt zoeken naar woorden. Ik besefte meteen dat alles gevoelig lag. De discussies op straat, die bijeenkomst ’s avonds op de Dam… Bijna on-Nederlands. Die dag is voor heel Nederland een markeringspunt geweest en ook voor mij als verslaggever.

Gerri Eickhof interviewde in 1996 internist-onderzoeker Sven Danner over een nieuw medicijn tegen hiv en aids. ‘Ik had hard gewerkt in de weken voor dat gesprek met Danner, dus de redactie zei: we houden je wel een beetje in de luwte. Ik deed het interview naar aanleiding van een wetenschappelijke publicatie in The Lancet, maar ik denk niet dat ze er veel van verwachtten. Bovendien was de NOS terughoudend met berichten over de bestrijding van aids. In 1990 had het Journaal een enorme ‘canard’ gehad met het bericht dat professor Henk Buck een medicijn tegen aids gevonden had. Ik interviewde de aidsdeskundige in een kaal zijkamertje op de begane grond van het AMC en hij was nogal nukkig.

De nieuwe therapie was volgens hem vooral ‘erg lastig’ omdat je zoveel pillen moest innemen. Ik moest de antwoorden echt uit hem trekken. Werkt het goed? ‘De resultaten zijn gunstig.’ Bij iedereen? ‘Het werkt bij de proefpersonen.’ Zijn er ook mensen bij wie het niet werkt? ‘Die hebben we nog niet aangetroffen.’ Tijdens het gesprek werd steeds duidelijker dat het echt iets was: de mensen met een hiv-besmetting hadden geen aids ontwikkeld. Zou het ook kunnen werken bij mensen die al aids hebben, vroeg ik nog. ‘Daar werkt het ook bij. Er zijn zelfs een paar mensen die ziek thuis lagen en nu weer werken.’

Na het interview heb ik meteen met kantoor gebeld om te zeggen dat het mogelijk iets was. ‘Misschien een klein berichtje?’ vroegen ze. Toen ik het na de montage liet zien, besloot de eindredacteur dat ze er toch maar mee moesten openen. En de rest is geschiedenis: er was eindelijk een therapie gevonden tegen aids. Dat nieuws ging in de dagen daarna de wereld over. Ik heb dat natuurlijk niet veroorzaakt, maar ik kijk er wel met genoegen op terug dat ik Danner met de juiste vragen zover gekregen heb om het nieuws te melden. En dat ik de redactie heb overtuigd om dit onderwerp prominent te brengen. Ik voelde direct aan dat dit weleens heel belangrijk zou kunnen zijn, een doorbraak zelfs.’

Lees dit artikel verder in VARAgids 48, vanaf dinsdag 26 november 2024 in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees). Word ook abonnee!