Marion Bloem: ‘Ivan bleef altijd in mij geloven, hij was mijn steun en toeverlaat, mijn alles’

Op de drempel van een nieuw begin blikt schrijver/dichter Marion Bloem terug op 52 jaar huwelijk en werpt ze voorzichtig een blik in de toekomst.

Vrijwel op het einde van de documentaire over Marion Bloem, waarvan de titel koket Marion Bloem, een meisje van zeventig luidt, is een stralende Bloem te zien. ‘Ik heb mijn huis verkocht! Ik ga reizen en schrijven en schilderen en de rest is nog een grote vraag,’ zegt ze in de videoboodschap die ze regisseur Saskia Vredeveld stuurt en die, zoals meer van dit soort met haar eigen telefoon opgenomen beelden, is opgenomen in de film.

Als we elkaar begin januari spreken heeft ze nog iets minder dan een maand voordat het huis, waar ze meer dan dertig jaar woonde, definitief leeg moet zijn. Echt leeg. Er wacht haar een boete van 1000 euro per dag als er nog spullen instaan. Het is een koude dag en Bloem is net terug van het huis, een verduurzaamde boerderij, dat ze in ieder geval tijdelijk zal gaan huren. ‘De verhuizer heeft vandaag ingegrepen,’ zegt ze, ‘anders gaat het niet lukken. Het zelf inpakken kost veel energie. Het is niet alleen spullen in dozen stoppen: aan alles wat door mijn handen gaat, zit een herinnering, een verhaal. Het rakelt zoveel op. Mijn hele leven met Ivan zit in elke hoek, in elke kier, in alles wat ik oppak.’

Want in tegenstelling tot het ‘upbeat’ einde van de documentaire, waarin Bloem gevolgd wordt vanaf het moment in 2022 dat haar echtgenoot Ivan Wolffers, met wie ze 52 jaar samen was, nog maar kort te leven heeft, zijn overlijden en de periode van rouw, is de realiteit natuurlijk toch wat minder lineair en prozaïsch. Rouw is nu eenmaal een veelkoppig monster. Dus waar Bloem de ene dag echt uitkijkt naar haar nieuwe stek – ze laat foto’s zien van de weilanden die het huis omringen en van de nu nog lege verdieping op de begaande grond, waar ze straks cursussen wil gaan geven en waarvan ze een plek wil maken waar de legacy van Wolffers zal zijn – vindt ze het toch vooral moeilijk om het huis waar ze met zoveel plezier woonde, die plek van hen samen, achter te moeten laten.

Wilde je eigenlijk niet weg? Ik was liever hier gebleven, maar dat lukte financieel niet. Ik moest mijn erfdeelbelasting betalen en dat had ik niet, dat zat in het huis. Ik wilde blijven, hier sterven. En tot die tijd had ik er een museum van hem en mij van willen maken, een plek waar je cursussen kon doen, een plek voor retraites, een plek om samen te komen. Het is hier zo mooi, met de bossen eromheen en het zwembad. Ik heb het geprobeerd, maar het zou zeker vijf jaar investering kosten en dan nog was het de vraag of het zou lukken. Het was gewoon een te groot project. Ook gezien mijn leeftijd.

Een meisje van 70… Zo luidt de titel van de documentaire. Hoe vind je die titel zelf? Ik had er moeite mee. Want het heeft ook iets badinerends om me meisje te noemen. Want dat meisje heeft een oeuvre met meer dan vijftig boeken, is kunstenaar en filmmaker. Ik snap waarom ze het heeft gekozen, het is een verwijzing naar mijn debuutroman, maar ik blijf er een ambivalent gevoel over houden.

In de film zeg je wel dat je je na de dood van Ivan soms weer achttien voelt. Ja, maar daar bedoel ik vooral mijn kwetsbaarheid mee. Ik hoor dat ook wel van andere weduwen, je gaat terug naar de tijd voor je met je partner was. Dat is niet zozeer een letterlijk teruggaan; rouw maakt gewoon ongelofelijk kwetsbaar. Je bent een spons, je zuigt alles op. Je bent zo gewend dat er altijd een klankbord was, iemand tegen wie je alles kon zeggen, met wie je alles kon relativeren. Diegene is dan weg, maar je staat zo open, dat je soms mensen in vertrouwen neemt en dingen met hen deelt.

Die mensen zijn het niet altijd waard. Dat bedoelde ik eigenlijk met weer achttien zijn, dat je te open bent. Te ontvankelijk. Sommige mensen maken daar misbruik van. Vooral met mannen heb ik dat ervaren. Ik miste het klankbord en als mannen dan aardig deden, beschermde ik mijn grenzen onvoldoende. Het is niet goed uit te leggen, maar het is die kwetsbaarheid die me ruim vijftig jaar terug in de tijd slingerde, naar het meisje dat ik was voor ik Ivan ontmoette.

Wat voor meisje was dat? Toen Ivan in mijn leven kwam, werd mijn leven voor het eerst fijn. Hij had hetzelfde. Dat je weet waarom je hier bent, dat het zin heeft. Daarvoor maakte het me niet veel uit. Ik vond het niet erg om dood te gaan. Ik heb een keer geprobeerd om voor een tram te lopen en ik heb eens langs het spoor gestaan. Maar ik weet nog dat ik dacht dat het vervelend zou zijn voor de machinist. Achteraf heb ik gezien dat die doodswens te maken had met een vriendinnetje dat overleed toen ik veertien was en waarover ik onverwerkte rouw had. En er was veel spanning in ons gezin. Mijn moeder had het zwaar. Het verruilen van Indonesië voor Nederland was haar niet in de koude kleren gaan zitten en het duurde lang voordat haar leven wat leuker werd. Toen het beter ging met haar, ging het met mij ook beter. Dus het was zeker gekoppeld aan het verdriet van mijn moeder. Maar in de basis zat toch dat het leven me zwaar viel.

Dat vond ik met Ivan nog steeds, maar het werd wel een stuk leuker met hem als maatje. De donkere periodes zijn een terugkerend iets geweest in mijn leven. Op een zeker moment kreeg ik een kind, een kind dat ziek werd en dat het misschien niet zou redden. Alles leek een test voor het leven.

Lees verder in VARAgids 4, vanaf dinsdag 21 januari 2025 in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees).