The Gilded Age S03E01: de vijftig tinten van snobisme

Julian Fellowes (Downton Abbey) is de meester van het snobisme. In het schrijven van onderhoudende plotontwikkelingen is hij wat minder bekwaam.

De première van het derde seizoen van The Gilded Age had bijna geen betere titel kunnen hebben: ‘Wie is hier de baas?’ (Who is in charge here?). In huize Russell is het antwoord overduidelijk: al vanaf het allereerste begin is het Bertha (Carrie Coon, The White Lotus, The Leftovers), echtgenote van spoorwegmagnaat George (Morgan Spector), die in het huis (en daarbuiten) de koers bepaalt. Is haar nieuwe geld niet goed genoeg voor de Academy of Music? Dan zet ze toch al haar rijkdom en invloed in op de concurrent: het nieuw te openen Metropolitan Opera House.

Bij de overburen is wel een machtswisseling gaande. Vroeger had Agnes Van Rhijn (Christine Baranski, The Good Fight) de broek aan. Maar nadat zoon Oscar (Blake Ritson) hun hele erfenis vergokte, heeft haar eerder zo volgzame zus Ada (Cynthia Nixon, Sex and the City, And Just Like That…) opeens ook iets in te brengen. Haar net overleden echtgenoot bleek namelijk een stuk rijker dan gedacht. Met als gevolg dat Agnes de zeggenschap heeft over het huis en alle huisraad en Ada over het personeel.

Baranski blijft de MVP (most valuable player/meest waardevolle speler) van de serie, een beetje zoals Maggie Smith dat in Downton Abbey (ook van showrunner Julian Fellowes) was. Haar snobisme is zowel afstotend als verrukkelijk. ‘Ben je echt zo kleinzielig?’, wil Ada weten, wanneer Agnes niet wil dat haar zilverwerk wordt gebruikt bij een bijeenkomst van Ada’s geheelonthoudersclubje. ‘Ik ben kritisch, dat is iets anders’, luidt haar antwoord. En zo verontwaardigd als ze is wanneer hun dokter weigert om haar zwarte secretaresse (Denée Benton) te onderzoeken, zo weinig toeschietelijk is ze zelf wanneer een goede vriendin, ongewild, op het punt van scheiden staat. Een gescheiden vrouw is niet meer welkom in de New Yorkse elite. Die voer je af. Naar Vermont. Toegegeven: Ada is evenmin erg behulpzaam. ‘Is je man een drinker?’, wil ze weten. Dat zou zijn vreemde gedrag wellicht verklaren.

Maker Julian Fellowes is op zijn best wanneer hij zich richt op de rijke kleurschakeringen binnen het snobisme, zeker waar het gaat om het oude en het nieuwe geld. ‘Ik vind het vervelend om op mijn strepen te gaan staan’, aldus een buurvrouw tegen Bertha. ‘Maar mijn overgrootvader heeft de Onafhankelijkheidsverklaring ondertekent.’ Bertha is niet onder de indruk. Zij weet al lang wat de oude garde niet wil inzien: de New Yorkse aristocratie is verleden tijd.

In het schrijven van echt onderhoudende plotontwikkelingen is Fellowes helaas wat minder bekwaam. Het drama is of half doorbakken (zie de liefdesperikelen van Marian, het nichtje van Agnes en Ada) of heel gekunsteld (zo veranderde Ada binnen één seizoen van een oude vrijster in een rijke weduwe, net op tijd om haar zus uit de brand te helpen).

Hoe leuk het ook is om te zien hoe Agnes overal haar neus voor ophaalt, en hoe Bertha zich als een stoomwals een weg baant binnen de ‘high society’; erg veel lijkt er nooit echt op het spel te staan.

The Gilded Age S03E01, vanaf 23 juni 2025 wekelijks bij HBO Max