Trump vs. de Amerikaanse late night talkshows

In 2000 werd Vladimir Poetin tot president van Rusland verkozen. Een van zijn eerste acties was het aanpakken van NTV, een tv-zender die de satirische serie Kukly uitzond. Een variant op Spitting Image, een actuele sketchshow met poppen. Waaronder een sterk op Poetin gelijkende gnoom die wrede plannen had met de wereld. Toen NTV op aandringen van Poetin-ambtenaren weigerde Kukly aan te passen, werd de zender onder staatscontrole geplaatst en verdwenen de Poetin-grappen uit de Russische huiskamers.

In een lang stuk in tijdschrift The New Yorker over de invloed van grappen op de verkiezing van Trump, bracht journalist Emily Nussbaum de actie van Poetin weer in herinnering. Ze vergeleek Poetins actie met de (Twitter-)aanvallen van ‘The Donald’ op late night-talkshows als Daily Show en sketchshows als Saturday Night Live. Ze vroeg zich af wanneer Trump genoeg macht had gekregen om zijn Kukly-moment te ­pakken.



Vooralsnog is dat moment nog niet gekomen. Sterker, van The Tonight Show tot The Daily Show, allemaal hebben ze vanaf het moment dat Trump een serieuze presidentskandidaat bleek te zijn, hun tanden in hem gezet en niet meer losgelaten. Zoals een columnist in The New York Times eind vorig jaar constateerde: late night talkshows zijn voorgoed veranderd sinds 21 januari 2017. Voor die tijd, het moment van inzweren van Trump, wilden presentatoren als Jimmy Kimmel of Jimmy Fallon zich meer dan eens verliezen in flauwe spelletjes of gesprekjes met celebrities die zo licht waren dat je de ramen moest dichthouden. Nu voert Kimmel actief campagne tegen wetsvoorstellen, iets wat voorgangers als Johnny Carson of David Letterman nooit zouden hebben gedaan. ‘Je kunt geen vijf minuten naar een van de talkshows kijken of het gaat over politiek,’ schreef Giovanni Russonello, die voor de The New York Times een dagelijkse column schrijft over Kimmel, Fallon en hun late night-collega’s.

Russonello’s overzicht van de beste grappen uit een jaar late nights, bevatte dan ook louter opgewreven parels. Twee voorbeelden:
‘Trump stelde dat het afschuwelijk is dat journalisten gewoon maar mogen schrijven wat ze willen. Toen hij naar het Eerste Amendement (over persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, red.) werd gevraagd, zei hij: “Is dat de regel waarin staat dat je nooit over ‘Fight Club’ mag praten?”’ (Jimmy Fallon in The Tonight Show)
‘Tijdens zijn lange aanval op de media, vroeg Trump zich af: “Is er iets dat meer fake is dan CBS, NBC, ABC en CNN?” Nou, even uit mijn blote hoofd: Donald Trump’s waarderingscijfers, de officiële publieksaantallen tijdens zijn inauguratie, de bezorgdheid die hij toonde nadat Puerto Rico door een orkaan was getroffen, zijn medeleven met andere orkaanslachtoffers, zijn empathie voor immigranten, zijn golf handicap, zijn hoge IQ, zijn gezichtskleur, zijn haar, de uitspraak dat er niemand meer respect heeft voor vrouwen dan hij. En Fox News.’ (James Corden in The Late Late Show)

Zoals de abonneecijfers van door Trump als ‘fake news’ bestempelde kranten als The New York Times alleen maar stijgen sinds zijn aantreden, zo wordt er ook beter gekeken naar de talkshows van Corden, Fallon, Stephen Colbert en Trevor Noah. Colbert piekt zelfs geregeld richting de vier miljoen kijkers – veel voor een late night talkshow in Amerika. Cijfers die nog los staan van de losse clips op YouTube, die ook views hebben die in miljoenen lopen.
Voor Colbert en Noah, presentatoren van The Late Show en The Daily Show, kwam de verkiezing van Trump op een zeer gelegen moment. Beiden hadden net een grote late night-show overgenomen (van respectievelijk David Letterman en John Stewart), en hadden moeite om de kijkers aan zich te binden. Colbert werd overvleugeld door meer dynamische late-night-presentatoren als Jimmy Fallon, Noah moest zijn vorm nog vinden. Inmiddels hebben ze kijker en vorm te pakken. Waar Colbert in zijn eerdere The Colbert Report nog de rol speelde van een Republikeinse aartsconservatief, daar gaat hij er in zijn Late Show met gestrekt been in tegen aartsconservatief Trump. Toen de laatste recent zijn Fake News Awards aankondigde, voerde Colbert campagne om zo’n prijs te bemachtigen. Hij deed dat onder meer door een groot billboard te plaatsen op Times Square, omdat dat de uitgelezen plek was met de twee dingen waar Trump zich het meest bij thuis voelt; ‘fast food and a hint of urine’. Dat laatste was een verwijzing naar het nieuws dat de Russische geheime dienst een ‘golden shower’-filmpje van Trump zou hebben.
Noah, of beter: zijn team van schrijvers heeft zoveel moeite om al het idiote nieuws over Trump bij te houden dat ze de teksten voor het programma zowat live schrijven, aldus Daily Show-producer Steve Bodow in een reportage van CNN.

Tijdschrift Rolling Stone deinsde er eind vorig jaar niet voor terug om late night-talkshows ‘het nieuwe verzet’ te dopen, omdat zij voor de lach zorgden in een zwaar jaar. ‘Laten we hopen dat ze niet verslappen.’ In dat artikel werden ook Samantha Bee, John Oliver en Seth Meyers apart genoemd, omdat zij, anders dan Kimmel, Colbert en Fallon, langere items (kunnen) maken over belangrijke zaken. Oliver en Bee zijn de Amerikaanse voorbeelden van Arjen Lubach – met grappige terzijdes een serieus probleem op de kaart zetten. Lubach deed het met TTIP en de aardbevingen in Groningen, Oliver onder meer met internetneutraliteit. Deze talkshowvorm (waarin gasten ondergeschikt zijn) is ingezet door The Daily Show, dat ooit begon als parodie op een actualiteitenprogramma, maar er zelf een werd. En op een bepaald moment zelfs gezien werd als meer betrouwbaar dan serieuze nieuwsprogramma’s.

Jay Leno, eminence grise van de late night, werd onlangs door The Hollywood Reporter gevraagd wat hij van zijn opvolgers vond. Hij keek vooral voor de grappen, niet voor de gasten, zei hij, ‘want die heb ik zelf ook allemaal al een keer gesproken.’ In mijn tijd was het simpel, vervolgde Leno: ‘Bush was dom, Clinton was geil, de problemen waren op een menselijk niveau. Nu is er veel meer negativiteit; anti-vrouwen, anti-LHBT, anti-immigratie, anti-moslim, anti-Mexico. God zegene de late night-talkshows – die maken het met hun grappen nog enigszins draaglijk. Maar het is depressief-makend, in essentie. Je kijkt niet meer naar een talkshow om te ontspannen, je kijkt om bijgepraat te worden. Je gaat naar bed met de gedachte: de wereld is verrot. En dat is niet zo, het is slechts één man die er een bende van maakt!’