Antarctica minder ongerept dan gedacht

Antarctica wordt beschouwd als één van de grootste en meest ongerepte wildernissen op aarde, maar sinds haar ontdekking 200 jaar geleden hebben er veel menselijke activiteiten plaatsgevonden. Hoe wijdverbreid deze activiteiten op het hele continent zijn, is echter nooit gekwantificeerd. In het wetenschappelijke tijdschrift Nature laat een onderzoeksteam waar Tilburg University deel van uitmaakt zien dat de menselijke voetafdruk steeds groter wordt, ten koste van wildernis en biodiversiteit. Maar ingrijpen is nog mogelijk, stellen de onderzoekers.   Met uitzondering van enkele grote gebieden, vooral in de centrale delen van het continent, heeft de mens in de afgelopen 200 jaar bijna overal zijn voetstappen gezet.

Slechts minder dan 32% van Antarctica is nog nooit door de mens bezocht. In veel van de wel bezochte gebieden zijn de nadelige effecten verwaarloosbaar, maar in deze gebieden is de biodiversiteit heel gering. Slechts 16% van de belangrijke vogelgebieden van het continent bevindt zich in gebieden met een verwaarloosbare impact. Deze gebieden zijn ook slecht vertegenwoordigd in het netwerk van ‘speciaal beschermde Antarctische gebieden’. Gebieden met een hoge menselijke impact, bijvoorbeeld gebieden met onderzoeksstations of veel toerisme, overlappen vaak juist wel met de gebieden die belangrijk zijn voor de biodiversiteit.

Het onderzoek laat hiermee twee kwetsbaarheden zien: het aantal ongerepte wildernisgebieden in Antarctica neemt af door een steeds groter wordende ‘menselijke voetafdruk’ en de biodiversiteit staat onder druk omdat soorten vooral afhankelijk zijn van gebieden die door de mens sterk worden beïnvloed.

Steven Chown, de corresponderende auteur aan de Monash University: “Dit werk biedt innovatieve manieren om de Antarctische Verdragspartijen te helpen bij het nemen van maatregelen om de wildernis van Antarctica veilig te stellen.”

Kees Bastmeijer, werkzaam bij Tilburg Law School, schreef mee vanuit juridisch perspectief: “Wilderniswaarden in Antarctica hebben onder internationaal recht een beschermde status, maar de 29 staten die gezamenlijk Antarctica beheren (o.a. Nederland) hebben moeite om hieraan invulling te geven. Dit onderzoek vormt een belangrijke prikkel om de steeds maar toenemende menselijk voetafdruk in Antarctica een halt toe te roepen.”  

Bron: Tilburg University