Zenderen van de bijeneter

Bijeneters zijn spectaculair gekleurde vogels die je misschien eerder met Portugal en Spanje associeert dan met ons kille Nederland. De vogel broedde al af en aan in ons land, maar – waarschijnlijk geholpen door het veranderende klimaat – broedt hij hier nu alweer tien jaar op rij. Met steun van Vogelbescherming Nederland wil de Werkgroep Bijeneters ontdekken waar deze Nederlandse vogels vandaan komen en waar ze in de winter naartoe trekken. Daarom worden vijf vogels van een zogeheten ‘geolocator’ voorzien. Op die manier wordt van dag tot dag bijgehouden waar de vogels zich ophouden.

Een geolocator is een chip van minder dan één gram zwaar. Die chip kan zonder merkbare hinder voor een vogel van 25 gram of meer op de rug van het dier worden gehangen met een soort tuigje, of aan de poot worden bevestigd met een ringetje. Het enige dat het apparaatje doet is de exacte tijd bijhouden en licht en donker registreren. Op die manier kan de daglengte worden bepaald, wat weer iets zegt over de plek op aarde van noord naar zuid. (De daglengte verschilt immers van noord naar zuid door het jaar) Het moment van zonsopkomst en zonsondergang zegt vervolgens iets over de plek van oost naar west op de aarde. Op die manier kan een geolocator dus met een nauwkeurigheid van ongeveer honderd kilometer de plek op aarde vastleggen waar een vogel zich op dat moment bevindt. Het enige ‘probleem’ is dat de geolocator een jaar later weer van de vogel moet worden afgehaald. Deze manier van onderzoek werkt dus alleen bij vogels die ieder jaar naar dezelfde plek terugkeren om te broeden, zoals een bijeneter.

Zoals de naam al suggereert, leeft een bijeneter van bijen en andere insecten. In ons land zijn hommels en andere grote insecten favoriete prooien, weet Hilbert Folkerts van de Werkgroep Bijeneters. Sinds de bijeneters in een groeve in Limburg broeden, houden de leden van de werkgroep het wel en wee van de vogels bij. Zo kijken ze ook naar de prooien die de vogels aanvoeren voor hun jongen en houden ze het succes (of het falen) van de nesten bij.

De trek van de Nederlandse bijeneters is nog een blinde vlek voor de ornithologen. Komen deze vogels van de populatie uit Zuid-Europa, of hebben ze zich langzaam naar het westen verplaatste vanuit de Oost-Europese populatie bijeneters? Hopelijk geven de geolocators daar een antwoord op, wanneer de vogels volgend jaar weer worden teruggevangen in hun Limburgse groeve. Het onderzoek is meer dan alleen het bevredigen van de nieuwsgierigheid, zegt Matthias