Nathalie Baartman: Ze heet Sara Vrugt

Ze heet Sara Vrugt. Ze was hoogzwanger toen ze me belde: ‘Nathalie, ik heb het plan om een metershoog bos te borduren waar iedereen met of zonder verstand van kruissteek gewoon kan aanschuiven, om daarmee geld gedoneerd te krijgen voor het planten van, ergens op aard, honderdduizend bomen. 

Ik werd stil van deze groteske ambitie, van iets dat neigt naar tien druppels op een gloeiende plaat, en kon niet meer zeggen dan: ‘Noh, ga eerst maar bevallen.’ 

Toch, anderhalf jaar later steek ik draad door een naald in de Haagse bibliotheek, terwijl ik zit achter een groot, houten raamwerk waarop een zwart, dun doek gespannen staat. In opperste concentratie schep ik de contouren van een rood herfstblad. Tegenover me zit een studente uit Mexico, naast me een oude dame uit de Schilderswijk. Een beveiliger in uniform passeert. ‘Wat gebeurt hier?’ Even later is ook hij zwijgend nerven aan het rijgen. 

Vier volstrekte vreemden borduren zij aan zij herfstig gebladerte onder het genot van zomaar stilte of het zachte kabbelen van kleine gesprekjes met in de verte de missie van duizenden prille bomen. Vrediger gaat het voorlopig niet worden. En zo streek het bos van draad, schuif gezellig aan, ook neer in Amsterdam, Enschede en zelfs hier in Hortus Botanicus.

Inmiddels is het af. Drie meter hoog. Veertig meter lang. En hangt het in spiraalvorm in het Valkhof Museum Nijmegen als onderdeel van de expositie ‘Rettet den Wald’, geïnspireerd op de Duitse eco-kunstenaar en antroposoof Joseph Beuys. 

 Je kan er doorheen wandelen. Het doek wappert licht met je mee, als ware het de wind die door de bladeren zwiert. Onderweg tref je anderen die met een tempelachtige tred naar elkaar fluisteren: ‘Wat is het hier mooi, hè? En kijk toch, die uil daar. Heb je de mandarijneend al gezien?’ Onderaan het doek verbeelden kronkelig geschreven woorden de wortels. Bomen schijnen onderling te communiceren via het wortelgestel. Zouden bomen roddelen? mijmer ik. Dat de eik naar de beuk lispelt: ‘Oh, God, de kastanje is weer zo arrogant vandaag.’

Tenslotte. In de zoom van het doek zitten zaden verborgen. Zaden die zullen ontkiemen als het bos van draad uiteindelijk geplant wordt in de tuin van museum Belvedère in Heerenveen. Het ultieme eindstation voor kunst. Geen depot, maar daglicht. Daar zal het kleurrijke doek verregenen, verwaaien, verrotten. Uit de zaden zal ongerept groen herrijzen. 

De mens bleek gul. Er is al voor 98.140 bomen gedoneerd. Nog 1860 bomen te gaan. Dan is Brazilië, niet tien druppels, maar een heel regenwoudje rijker.