Darwins wormenboek eindelijk vertaald

Kunnen wormen horen, voelen, ruiken? Hoe intelligent zijn ze ? Charles Darwin onderzocht het allemaal voor zijn wormenboek uit 1881.
Vierenveertig jaar deed Charles Darwin er over om zijn boek over wormen te schrijven, maar eenmaal geschreven werd het een bestseller. Met zijn boek wist Darwin het beeld van de regenworm te kantelen. Immers voor het verschijnen van zijn boek werd de worm gezien als een uiterst primitief wezen. Maar Darwin toonde met vele huis, tuin en keuken experimenten aan dat het uiterst nuttige en intelligente dieren zijn. Het boek is nu, na ruim 130 jaar voor het eerst vertaald in het Nederlands, en verkrijgbaar in de boekhandel.

Het wormenboek was het laatste boek dat Charles Darwin schreef, één jaar voor zijn dood. Zelf vond hij dat het een zeer onbeduidend onderwerp betrof. In de meer dan veertig jaar dat hij aan het boek werkte,  verzamelde Darwin op de hem kenmerkende wijze gegevens over het belang van aardwormen bij de erosie van het land, de vruchtbaarheid van de bodem en het bewaren van oude gebouwen. En verdiepte hij zich in de intelligentie van wormen. Het boek had geheel tegen zijn verwachting in, groot succes.

Dat regenwormen in zijn eigen tuin de aarde omwoelden, dat zag Darwin wel, maar hij vraagt zich al snel af of hun graafwerk ook grote bouwwerken kan ondermijnen. Samen met zijn vrouw Emma reist hij af naar Stonehenge. Darwin graaft voor zijn proef aan aantal gaten naast de enorme stenen. Hij komt tot de conclusie dat de stenen door de eeuwenlange activiteit van de aardwormen steeds meer in de grond zijn gezonken.

Naast proeven in de aarde nam Darwin de regenwormen ook mee zijn huis in om daar experimenten met ze uit te voeren. Zo ontdekte hij dat wormen geen enkele zintuig om te horen bezitten. Hij nam hier persoonlijk de proef voor op de som: schreeuwend stond hij naast de potten met regenwormen en ze gaven geen sjoege. Ook toen de zoon van Darwin op de fagot speelde gaven de wormen geen krimp. Ze bleven rustig.

Trillingen voelen wormen wel degelijk. Als Darwin de poten met wormen tegen de piano aanzet en een akkoord aansloeg dan kropen de wormen hun gangen in, om er daarna weer uit te komen.

Het hele lichaam van de worm is gevoelig voor contact zo schrijft Charles Darwin. Zelfs een lichte ademstoot uit de mond zorgt er voor dat het dier zich terugtrekt.