De Bedelaer, het prehistorisch paradijs van Dubois

Middenin het Leudal ligt de erfenis van Eugène Dubois: het landgoed De Bedelaer. Eind negentiende eeuw trok de wereldberoemde paleontoloog zich hier terug nadat zijn ontdekking van de 'missing link' voor veel opschudding had gezorgd in de wetenschap. Op het landgoed begon hij aan zijn volgende missie: de Bedelaar omtoveren tot een prehistorisch paradijs.

De in het Limburgse Eijsden geboren paleontoloog Eugène Dubois is de ontdekker van de javamens, de Homo erectus. Hij vond in 1891 de eerste restanten op Java waarvan hij zei dat het een aapachtige mens betrof: de ontbrekende schakel in de evolutie. Een ongelofelijke vondst, zo zeggen wetenschappers nu. Want de zoektocht was te vergelijken met het zoeken naar een specifieke naald in een berg met naalden.

Nadat Dubois eind negentiende eeuw met een dijbeen, een schedeldak en de molaren (kiezen) van de javamens op zak vanuit Nederlands-Indië terugkeerde naar Europa, bleek niet iedere wetenschapper overtuigd. Zijn ontdekking zorgde voor een enorme opschudding, omdat het bewijst dat mens en aap evolutionair met elkaar zijn verbonden. De kritiek bleef aanhouden en Dubois trok zich uiteindelijk terug op landgoed De Bedelaer, middenin het Leudal. 

Alleen het bloed kruipt waar het niet gaan en op het landgoed begon Dubois aan zijn volgende avontuur: het omtoveren van zijn kale landgoed in het Leudal tot een prehistorisch paradijs. Of althans, dat was het idee. Hij experimenteerde met het zaaien van exotische bomen. Uiteindelijk kwam er weinig van zijn plannen terecht. Sterker nog: het ven waar hij allerlei experimenten uitvoerde werd een troebele, voedselrijke poel met water. Uiteindelijk stierf Eugene Dubois in 1940 op 82-jarige leeftijd op zijn eigen landgoed.

Het landgoed is vandaag de dag deels toegankelijk. Een groot deel is niet open voor publiek en nog steeds eigendom van enkele nazaten. Maar de restanten van zijn waanzinnige experimenten, waaronder een unieke uilentoren, herinneren nog steeds aan zijn bijzondere en bewogen leven.

Met de wetenschappelijk erkenning van Eugène Dubois is het uiteindelijk goed gekomen. De vondsten van Dubois liggen als topstukken opgeborgen in de collectie van Naturalis en zijn een inspirerende bron voor nieuw wetenschappelijk onderzoek. In Indonesië is de ontdekking zelfs een vast onderdeel van het curriculum op scholen.

Vrijdag 11 september zie je de aflevering over Het Leudal om 19:50u op NPO 2!