Landen sluiten ambitieus akkoord biodiversiteit in Montreal COP15

Op de biodiversiteitstop van de Verenigde Naties zijn de deelnemende landen tot een akkoord gekomen over natuurbehoud. Dat heeft de voorzitter van de top in Montreal bekendgemaakt. Met de overeenkomst moeten de soortenrijkdom in de natuur en de verschillende ecosystemen beter beschermd worden. Positief nieuws, al zijn er ook kanttekeningen te plaatsen bij dit akkoord. Voorafgaand aan dit akkoord spraken we Liesje Mommer, plantecoloog en biodiversiteitskenner van Wageningen University and Research. Ze vertelt over de het belang hiervan, en welke mogelijke implicaties dit akkoord zal hebben.

• Minimaal 30 procent van al het landoppervlak, binnenwateren, kustgebieden én oceanen moet effectief worden beschermd.
• Gebieden met een grote soortenrijkdom mogen niet meer verloren gaan: deze achteruitgang moet naar "nagenoeg nul". In 30 procent van de gebieden die al zijn beschadigd, moet in 2030 het herstel zijn ingezet.
• De voedselverspilling op aarde moet worden gehalveerd, overconsumptie en afvalproductie moeten "significant" omlaag.
• Overheidssubsidies voor economische activiteiten die de biodiversiteit schaden moeten worden "uitgefaseerd of hervormd". Minstens 500 miljard dollar per jaar moet beter worden besteed.
• Landen moeten opgeteld minimaal 200 miljard dollar per jaar uittrekken voor het bevorderen van de biodiversiteit. Het gaat dan zowel om overheidsgeld als om privaat geld.
• Rijke landen moeten arme landen financieel helpen op het gebied van biodiversiteit: in 2025 moet de teller op 20 miljard dollar per jaar staan, in 2030 op 30 miljard.
• Het overschot aan voedingsstoffen dat op veel plekken in de bodem en de natuur terechtkomt - bijvoorbeeld stikstof in (kunst)mest - moet worden gehalveerd. Hetzelfde geldt voor de risico's die pesticiden en andere schadelijke chemicaliën veroorzaken voor de natuur.
• De verspreiding van invasieve soorten in gebieden waar die niet thuishoren moet worden voorkomen. Ook dit probleem moet in omvang zijn gehalveerd in 2030.
• Multinationals en financiële instellingen moeten worden gedwongen om hun impact op de biodiversiteit te meten en bekend te maken.

Na bijna twee weken onderhandelen werd ook in de nacht van zondag op maandag lang vergaderd. Even na half vier plaatselijke tijd kondigde de voorzitter aan dat er een akkoord lag. Zondag werd al een conceptakkoord gepubliceerd. De bedoeling is dat rijke landen uiterlijk in 2025 jaarlijks 20 miljard dollar uittrekken om arme landen te helpen de biodiversiteit op aarde te redden, oplopend tot 30 miljard in 2030. In datzelfde jaar moet ook in ieder geval 30 procent van het land, de zoetwatergebieden en de wereldzeeën worden beschermd om verlies aan natuur te voorkomen. Nu heeft nog maar zo'n 17 procent van het land en 8 procent van het water een beschermde status.

Het totale bedrag dat landen in het akkoord zeggen te gaan investeren in biodiversiteitsbehoud, loopt op tot 200 miljard dollar per jaar in 2030. Dan gaat het dus niet alleen om hulpgelden voor armere landen, maar ook om investeringen in de natuur in eigen land. Dat geld zou niet allemaal van de overheid moeten komen, maar ook van private investeerders.

Het Wereld Natuur Fonds (WWF) noemt het akkoord over biodiversiteit "een mijlpaal voor het behoud van onze natuurlijke wereld". De organisatie benadrukt dat het nu wel aankomt op de uitvoering door alle landen die het akkoord steunen. Op een aantal belangrijke punten is de taal in het akkoord volgens het WWF "zwak". Bij gebrek aan dwang in het akkoord zal het daar aankomen op daadkracht van landen zelf. De natuurorganisatie doelt dan bijvoorbeeld op het beschermen van ecosystemen die nog intact zijn en het aanpakken van "niet-duurzame productie en consumptie". In feite gaat het dan om een groot deel van de economie, die nu nog verre van duurzaam te noemen is. Volgens de geest van deze afspraken zal dat snel moeten veranderen.

Ook Greenpeace is kritisch op het akkoord. Volgens hen zal het geen einde maken aan de "massale uitsterving" van soorten. De organisatie vindt dat het daarvoor ontbreekt aan "ambitie, middelen en financiën". Een belangrijk punt in het akkoord wordt 30x30 genoemd: in 2030 zou de natuur op 30 procent van het landoppervlak én in 30 procent van de wereldzeeën goed beschermd moeten worden. Greenpeace ziet een "uitgeklede" afspraak in de teksten staan, omdat volgens de organisatie niet duidelijk wordt gemaakt welke schadelijke activiteiten moeten verdwijnen uit beschermde natuurgebieden. "Zo is het slechts een hol getal, met bescherming op papier maar nergens anders."

Positief is volgens Greenpeace wel dat de verklaring die maandag werd aangenomen expliciete erkenning bevat voor inheemse volkeren. Hun rechten worden erin benoemd en er wordt ook stilgestaan bij de kennis die zij hebben over hun leefgebied. "Inheemse bevolkingen zijn de meest kundige beschermers van de natuur", zegt delegatieleider An Lambrechts. Ze benadrukt dat inheemse groepen hier directe financiering voor moeten krijgen.

Bron: ANP