Genomineerd voor de JWP : Darwin in de stad

Nog vijf Nederlandse natuurboeken zijn in de race voor de Jan Wolkers Prijs voor het beste Nederlandse natuurboek. Er zijn meer dan 100 boeken ingezonden, die zijn verschenen tussen 1 juni 2017 en 1 juni 2018: veldgidsen, kinderboeken, poëziebundels, naslagwerken en romans. Op zondag 21 oktober wordt de winnaar bekend gemaakt, tijdens een speciale uitzending in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden.

In zijn boek ‘Darwin in de Stad’ stelt Schilthuizen, dat de evolutionaire aanpassing zich voltrekt met snelheden waar Darwin niet van had durven dromen. Volgens hem wordt er een nieuw hoofdstuk in de evolutie van het leven op aarde ingeluid. Een hoofdstuk waarin veel biodiversiteit verdwijnt, maar ook veel nieuwe dier- en plantensoorten het licht zullen zien. 

Menno Schilthuizen (1965) is als evolutiebioloog en -onderzoeker verbonden aan Naturalis Biodiversity Center in Leiden en als hoogleraar aan de Universiteit Leiden. Eerder verschenen van hem Darwins peepshow en Waarom zijn er zoveel soorten.

Een van de projecten waarmee Menno Schilthuizen zijn onderzoek gestalte geeft is via de app Snailsnap. Hiermee kunnen burgers foto’s maken van tuinslakken die door de onderzoekers van Naturalis Biodiversity Center worden verzameld. De onderzoekers kijken voornamelijk naar de locatie van de genomen foto en de kleur van het huisje van de tuinslak om zo te bekijken of en hoe tuinslakken zich aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en verstedelijking.

De temperatuur in Nederland is de gemiddelde jaartemperatuur sinds 1950 met 1,5°C gestegen. Verstedelijking zorgt lokaal zelfs voor nog grotere temperatuurstijgingen en droogte. Om te kunnen overleven moeten planten en dieren zich aanpassen aan deze veranderende omstandigheden. Door het onderzoek naar de tuinslakken hopen de wetenschappers meer inzicht te krijgen in de manier waarop dieren zich aanpassen. De kleur van het huisje bepaalt hoe goed de slak bestand is tegen hitte en droogte. Slakken met lichtere huisjes zullen minder snel oververhit raken in de volle zon. De hamvraag van het onderzoek zal dan ook zijn of de huisjes in de warmte van de steden steeds lichter van kleur worden?

Uit het juryrapport voorgelezen door juryvoorzitter Jan Pierre Geelen : "Dit boek is denk ik wel het meest informatieve en verrassende boek van dit jaar omdat hij zo perfect uitdiept aan de hand van vele onderzoeken wereldwijd hoe dieren en ook wel planten zich zijn gaan aanpassen aan de aanwezigheid van mens of menselijke activiteiten zover zelfs dat soms DNA van dieren is gaan veranderen. Hij meldt over merels: je hebt de merel die van oorsprong een bosvogel is, een vrij schuwe en je hebt de stadsmerel die gewoon op je balkon bijna uit je hand komt eten tegenwoordig. Die ontwikkelen zich steeds meer tot twee verschillende soorten, met verschillend DNA zelfs. En ik dacht nou dat is grappig éen zo’n soort maar de hele natuur zit vol met dit soort wijzigingen en dat is buitengewoon interessant."