Gezond milieu zorgt voor gezonde mensen

Al bijna twee jaar houdt het corona-virus de wereld in zijn greep. De pandemie laat beter dan ooit zien dat onze gezondheid afhankelijk is van hoe we omgaan met onze leefomgeving. Milieuproblemen als gevolg van klimaatverandering, ontbossing en verlies van biodiversiteit leiden namelijk tot een verhoogde kans op infectieziekten, zoals Covid-19. Lidwien Smit doet onderzoek naar de impact van de leefomgeving op onze gezondheid. Ze is sinds kort hoogleraar One Health en Milieu-epidemiologie bij de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht.

Smit bestudeert gezondheid vanuit het One Health-perspectief. In dit concept is de gezondheid van mens, dier en milieu onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het gaat onder meer om de vraag hoe je het risico van infecties, die van dier op mens kunnen overspringen (zoönosen), kan verkleinen. Naar schatting 60% van de ziekteverwekkers bij de mens is afkomstig van dieren. Zoals ebola, hondsdolheid en natuurlijk het coronavirus (SARS-CoV-2). Uit onderzoek van Chinese wetenschappers blijkt deze week dat de omikronvariant van het coronavirus mogelijk van een wilde muis op een mens is overgesprongen.

Wereldwijd breiden grootschalige veehouderijen zich steeds sneller uit, vaak in stedelijk gebied. Ook in Nederland wonen mensen en landbouwhuisdieren dicht op elkaar. En dat levert risico’s op voor de volksgezondheid. Een goed voorbeeld is de uitstoot van ammoniak bij veehouderijen, dat de kans op onder meer luchtweginfecties kan vergroten. Volgens Smit moeten we de landbouw in Nederland en ook wereldwijd zo hervormen dat de gezondheid van mens en dier erop vooruitgaat.

In 2007 stak in Noord-Brabant een nieuwe infectieziekte de kop op. Meer dan honderdduizend mensen raakten in de jaren daarna besmet met een bacterie, die afkomstig is van schapen en geiten. Vele tientallen mensen overleden zelfs aan de Q-koorts, zoals de ziekte wordt genoemd. Besmetting kan optreden door direct contact met besmette dieren, maar ook via het drinken van rauwe melk en het inademen van besmet stof vanuit bijvoorbeeld stallen en weilanden.

Het One Health-principe gaat verder dan het bestuderen van zoönosen als de Q-koorts. Zo wordt er ook gekeken naar de voordelen van natuur voor de gezondheid van mensen. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de gevolgen van het overmatig gebruik van antibiotica in de veehouderij. Binnen de wetenschap wordt de One Health-benadering steeds populairder.