Grauwe fitis: levend voorbeeld van evolutie

Vooral het voorjaar lokt de grauwe fitis naar onze streken. De soort lijkt sterk op de algemeen voorkomende fitis in Nederland maar is veel zeldzamer. Wel wordt de grauwe variant in toenemende aantallen gezien in Nederland, zijn broedgebied ligt oorspronkelijk in Zuid-Azië. 

Het uiterlijk van de grauwe fitis is niet zo bijzonder. Daarentegen is zijn ontstaansgeschiedenis zeer opvallend. Het vogeltje is namelijk een ringsoort: een soort die zich om een onbewoonbaar obstakel heen heeft verspreid. Tijdens de verspreiding zijn verschillende varianten van de soort ontstaan. Aan het einde van de 'ring' kunnen de verschillende varianten zich niet meer met elkaar voortplanten en zijn er twee verschillende soorten ontstaan. De grauwe fitis is daarmee een levend voorbeeld van evolutie.

Het beestje vindt zijn oorsprong ten zuiden van de Himalaya. Omdat het kleine vogeltje niet kan overleven in de hoge Himalaya verspreidt het zich rondom de bergketen, zowel in westelijke als in oostelijke richting. De kleuren en patronen van de veren en ook de zang veranderen geleidelijk naarmate ze zich verder verspreiden rondom het gebergte. Deze veranderingen komen doordat een soort zich geleidelijk aanpast aan zijn omgeving. Er bestaan dan ook vijf tussenvormen van de grauwe fitis. 

Uiteindelijk komen de individuen van zowel de oostelijke en westelijke variant weer bij elkaar in Midden-Siberië ten noorden van de Himalaya. Er is dan als het ware een ringvormig verspreidingsgebied ontstaan. Op de ontmoetingsplek zijn de vogels dusdanig verschillend geworden dat voortplanting tussen de twee 'uiteinden' van de ring niet meer mogelijk is. 

In het voorbeeld van de grauwe fitis zijn er uiteindelijk ook twee soorten die zich niet met elkaar voort kunnen planten. Namelijk de swinhoes boszanger in het oosten en de westelijke grauwe fitis in het westen. Het bijzondere hieraan is dat de geleidelijke verandering in het uiterlijk van de vogels ter plekke aan beide kanten van de Himalaya kan worden waargenomen. Dit geeft een zeer waardevolle inkijk in het ontstaan van soorten en daarmee ook in het opzienbarende proces van de evolutie.

Voorheen werd de zilvermeeuw ook gezien als ringsoort maar nieuw onderzoek verwerpt dit.
Bron:  http://www.zoology.ubc.ca/~irwin/GreenishWarblers.html