Greenpeace eist drastisch stikstofplan, rechtszaak tegen Staat nabij

Greenpeace gaat de overheid nu echt voor de rechter slepen als die niet snel maatregelen neemt om de stikstofneerslag op kwetsbare natuurgebieden drastisch te verminderen. In een brief namens de milieuorganisatie sommeert advocaat Bondine Kloostra het kabinet om binnen twee weken harde toezeggingen te doen. De uitstoot moet volgens Greenpeace voor eind 2025 naar een aanvaardbaar niveau, omdat kwetsbare natuurgebieden ernstig onder druk staan: ze worden mogelijk onherstelbaar beschadigd en kunnen op termijn zelfs verdwijnen.

Volgens Greenpeace zijn de plannen die het kabinet onlangs presenteerde ontoereikend. Het kabinet zet in op de vrijwillige uitkoop van zogeheten piekbelasters, bedrijven die veel uitstoot op natuurgebieden veroorzaken. Daarnaast zijn veel plannen nog niet concreet uitgewerkt en worden er geen dwingende maatregelen genomen. Dat is volgens de milieuorganisatie "veel te vrijblijvend". "Ons geduld is op", zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen. Hij zegt liever geen rechtszaak te willen, maar verwacht niet dat de eisen van zijn organisatie nu worden ingewilligd. "Als de politiek het niet kan oplossen, en dat kunnen ze al jaren niet, dan moet de rechter zeggen wat er moet gebeuren."

Dat rond kwetsbare gebieden voor eind 2025 actie moet worden ondernomen, was vorig jaar ook de conclusie van een gespecialiseerde taakgroep waarin wetenschappers, natuurbeheerders en de overheid samenwerken. Zij wezen negentien habitattypes aan waar het stikstofprobleem "zeer urgent" is. Het gaat onder meer om oude eikenbossen, hoogveenlandschappen, grijze duinen en stuifzandheide. De Nederlandse Staat heeft de juridische verplichting volgens de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn  om de natuur te beschermen. Vier jaar na de PAS-uitspraak van de Raad van State is er nog steeds amper vooruitgang geboekt in het terugdringen van stikstof. Andy Palmen, directeur Greenpeace Nederland: “De minister durft het nog steeds niet aan om dwingende maatregelen te nemen die effectief gaan helpen. Het beleid dat er nu ligt is een stapel goede voornemens zonder enige dwang. Onze doorrekeningen laten zien dat de maatregelen die met enige zekerheid voor eind 2025 worden genomen te weinig effect hebben om de meest kwetsbare natuur te redden. Daarom stappen we naar de rechter als het kabinet niet alsnog actie onderneemt.” 

In 2021 verstuurde Greenpeace ook al een brief met eisen naar het kabinet. Daarop volgden toen meerdere gesprekken met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). "Dat gaf de indruk dat het kabinet het ging aanpakken", legt advocaat Kloostra uit. In het coalitieakkoord werden vervolgens de stikstofdoelen voor 2030 aangescherpt. Ook ging Johan Remkes weer aan de slag als bemiddelaar in het slepende dossier. Dat proces heeft Greenpeace afgewacht. "Maar de tijd raakt op", zegt Kloostra. Volgens Greenpeace moet de minister per direct zorgen voor bewezen effectieve maatregelen zoals het intrekken van vergunningen van piekbelasters. Ook moet ze veel meer doen, bijvoorbeeld het instellen van een maximaal aantal dieren per hectare, of het opkopen van bedrijven die toch al wilden stoppen. Als we de natuur op korte termijn redden, geeft dat ruimte voor de energietransitie en het bouwen van woningen. En voor blijvende boeren om de komende jaren de omslag naar ecologische landbouw te maken”, aldus Andy Palmen.

Door te veel stikstof verzuurt de bodem en lossen stoffen als calcium op. Dat kan volgens eerder onderzoek slecht uitpakken voor vogels, die door calciumgebrek sneller hun pootjes breken en eieren leggen met dunnere schalen. Bepaalde soorten, zoals gras en brandnetels, gaan harder groeien door een hoge stikstoftoevoer. Andere plantensoorten worden daardoor verdrongen en dat heeft weer nadelige gevolgen voor insecten.

Ook ecoloog Roland Bobbink, die in opdracht van Greenpeace onderzoek deed, vindt dat haast is geboden: "De natuur kan echt niet langer wachten, anders zijn desastreuze en onomkeerbare gevolgen niet meer te voorkomen."

Bron: ANP, Greenpeace