Herplanten van de harlekijn op de Schotsman

Van schorren en slikken, naar struwelen en graslanden. Niet alleen het Veerse Meer zelf is afgelopen eeuw ingrijpend veranderd, ook de natuur eromheen heeft een totaal andere uitstraling gekregen. De Schotsman was voor de jaren vijftig een strandvlakte, nu groeit hier op een uitgestrekt grasland de zeer zeldzame harlekijn. 

De harlekijn is een kleine vroegbloeiende orchidee, die vooral op de Waddeneilanden en in Zeeland te vinden is. Hij wil in het voorjaar als eerste bloeien, voordat hij wordt ingehaald door andere bloemen. Zo heeft hij weinig concurrentie en lokt hij alles insecten naar zijn paarse bloemen. De rozetten, dus de bladeren, komen in het najaar al boven de grond uit. Zo kan hij heel de winter zon opvangen en weet hij een valse start te maken. In het voorjaar bloeit hij daardoor vroeg. Voor deze orchidee is het ook belangrijk dat er nog niet te veel andere hoge planten omheen staan, zodat de insecten zoals hommels de paarse bloemen makkelijk in het veld kunnen spotten. 

Eenmaal aangekomen op de prachtige harlekijn, blijkt deze voor de hommels toch niet zo’n fantastische plant te zijn. De harlekijn produceert namelijk geen nectar. Hij zet wel stuifmeelpakketjes af. De hommel vliegt door naar de volgende bloem, nog altijd op zoek naar nectar. Zo bevrucht hij de harlekijn. 

Hier op de Schotsman is het schrale grasland met licht-kalkrijke zandbodem ideaal voor de harlekijn, maar deze groeide hier tot voor kort niet. Dat hij hier tóch groeit, heeft een bijzondere reden. Niet ver van het Veerse Meer, op Schouwen-Duiveland, was een harlekijnbolwerk. Maar veel planten dreigden verloren te gaan omdat een dijk moest worden uitgebreid boven op het groeigebied. 

Onderzoekers van de Wageningen Universiteit hebben toen een aantal plaggen uitgestoken van telkens één vierkante meter. Die zoden zijn op verschillende plekken, waaronder de Schotsman, tussen de bestaande vegetatie gelegd. En dat heeft gewerkt. Inmiddels groeien de harlekijnen al buiten de plotjes.