Hoe er met soja gesjoemeld kan worden

Nederland is in Europa de grootste soja importeur. In de periode 2017 tot 2021 ging het gemiddeld om 8,1 miljoen ton per jaar. Het grootste deel van die soja wordt gebruikt als voer voor onze koeien en varkens. Volgens bedrijven als FrieslandCampina gaat het om duurzame soja, maar journalist Thomas Oudman van De Correspondent stelt daar grote vraagtekens bij. Hij publiceerde onlangs een groot onderzoek naar zoals hij dat noemt: ‘sjoemelsoja’.

Bijna de helft van alle soja die Nederland importeert komt uit Brazilië. Om aan de groeiende vraag naar soja te voldoen zijn de afgelopen decennia enorme stukken regenwoud gekapt om plaats te maken voor plantages. Met alle gevolgen van dien voor de natuur, maar ook voor de inheemse bevolking, die in deze gebieden leeft.

Voor De Correspondent heeft Thomas Oudman onderzoek gedaan naar FrieslandCampina, een van de grootste zuivelcoöperaties ter wereld. Het bedrijf claimt dat ze de afgelopen jaren een enorme reductie hebben gerealiseerd van broeikasgassen, terwijl de melkproductie op peil bleef. Volgens Oudman wordt een flink deel van die reductie behaald door ‘ontbossingsvrije soja’ in te kopen. Alleen stelt hij, de claim is dubieus. Als je soja koopt met een duurzaamheidscertificaat (RTRS-credit of SBLC-certificaat) dan betekent dat in eerste instantie dat de soja geteeld moet zijn op bedrijven die aantoonbaar 20 jaar ontbossingsvrij zijn. Alleen is dat moeilijk te controleren. Ontbossingsvrije soja bestaat niet, aldus Oudman. Verder is er weinig controle op die duurzaamheidscertificaten. Zo zou een certificaat meerdere keren ‘over de toonbank’ kunnen gaan.

Zuivelcoöperatie FrieslandCampina stelt in een reactie dat 'onverantwoorde teelt van soja' kan bijdragen aan ontbossing. 'Sinds 2015 dekt de Nederlandse zuivelketen daarom alle soja in melkveevoer af met RTRS-certificaten. Deze certificaten moeten borgen dat de productie ontbossingsvrij is. Dat is een stap vooruit, maar geen eindpunt'. Verder geeft het bedrijf aan dat 'het huidige systeem' van certificering beperkingen kent. Volgens FrieslandCampina biedt het systeem 'onvoldoende garantie dat gecertificeerde duurzame soja ook fysiek in Nederland komt'. 'Wij erkennen dat dit wringt en onderschrijven de noodzaak van meer transparantie, strengere monitoring en een wereldwijde omschakeling naar fysiek aantoonbare duurzame soja', aldus de zuivelcoöperatie.