Hoe krijgen we het landschap weer in balans?

Ze wonnen onlangs met hun idee de prestigieuze Eo Wijersprijs 2023: landschapsontwerpers Peter Hermens en Martijn Horst bedachten met hun team een andere manier om bij de inrichting van het landschap naar de bodem te kijken.

In hun inzending voor de prijs hebben ze gekeken naar de Achterhoek, en hoe je die regio anders kunt inrichten als je kijkt naar de natuurlijke systemen die er al eeuwenlang zijn. Daarvoor hebben ze een nieuwe, fictieve religie in het leven geroepen en ze noemen het: aardkundig fundamentalisme. “We zijn ontaard, dus we zijn het contact met de grond onder onze voeten - met het fundament van de aarde - verloren”, zegt Peter Hermens.

De afgelopen decennia is een landschap ontstaan waar regenwater veel te snel wordt afgevoerd en de woningbouw gronden claimt die beter voor andere doelen gebruikt kunnen worden. “We moeten weer terug naar een landschap dat in balans is met de aarde en waar water, natuur, landbouw, infrastructuur en wonen geïntegreerd zijn”, zeggen de winnaars van de Eo Wijersprijs.

“We zijn met het naoorlogse denken over de inrichting van het gebied op een punt gekomen dat we moeten nadenken of we onszelf nog verder klemzetten. Of gaan we er op een andere manier over nadenken?”. Hermens en Horst en hun team gaan in zeven stappen op zoek naar ‘het landschap waarin wij willen wonen’, daarbij kijkend naar het oude natuurlijke systeem van bronnen.

“Als je kijkt naar de Achterhoek, begint het aardkundig fundament niet hier, maar in de Baumberge”, vertelt Martijn Horst hij hij loopt langs de Oude IJssel bij Laag-Keppel. “De Baumberge is vlakbij Münster in Duitsland. Daar begint de Berkel te stromen, al het water wat we in de Achterhoek zien begint daar te stromen, van hoog naar laag. Daar tussenin gebeurt van alles: de maten, de horsten, de marsen, je ziet het vaak nog in de lokale namen”.

Vroeger bleef het water in het Achterhoekse landschap, tegenwoordig wordt alles zo snel mogelijk afgevoerd. Hermens vult aan: “als je nu een paar stoppen uit het watersysteem trekt loopt de hele Achterhoek leeg. Dit systeem houden we nog hooguit een paar decennia vol. De druppel die in de Baumberge valt moeten we weer vasthouden. Dat aardkundig fundament zouden we graag weer als basis willen hebben voor de inrichting van ons land.”