Kaboutermos, orka's Wikie en Keijo, reuzenkopbever en overige onderwerpen

Op zoek naar kaboutermos, de toekomst van orka's Wikie en Keijo, de prehistorische reuzenkopbever en andere onderwerpen van de uitzending op zondag 9 februari 2025.

Beluister de onderwerpen terug op de volgende startpunten:
00:36:00 - Reuzenkopbever
00:47:00 - Op zoek naar kaboutermos
01:09:50 - Korstmosreservaat
02:04:25 - Salamandertrek intro
02:09:35 - Salamandertrek vervolg
02:42:10 - Waar moeten orka's Wikie en Keijo heen?

Ruim veertig jaar lang werd het mosje niet meer gezien in ons land, het kaboutermos. Zo klein dat het nauwelijks zichtbaar is. Kaboutermos ziet eruit als een soort stoeltje, met wat fantasie: een kabouterstoeltje. Enkel het vruchtlichaam is in de wintermaanden te zien. Meestal vormen mossen binnen afzienbare tijd sporenkapsels, maar kaboutermos doet er de gehele winter over om rijpe sporen te maken. Wanneer ze volgroeid zijn, valt het spitsje af en verschijnt een opening. Bij verstoring van de zakjes, worden de vele miljoenen sporen via deze opening naar buiten geblazen. Een pofzakje dus.

Het Franse dolfinarium Marineland sloot onlangs voorgoed de deuren. voor alle dieren is er een plek gevonden maar voor de twee orka's Wikie en Keijo niet. Dirk Jan Verdonk van World Animal Protection Nederland maakt zich druk over naar welke opvang deze dieren moeten. En dat probleem wordt steeds groter, want steeds meer dolfinaria zullen de deuren sluiten. Wat is de toekomst van al die orkas, dolfijnen en zeeleeuwen die jarenlang kunstjes hebben opgevoerd?

Zeg je prehistorie, dan denk je al snel aan mammoeten, holenberen en sabeltandkatten. Maar minstens net zo interessant is de reuzenkopbever. Conservator Bram Langeveld van Het Natuurhistorisch te Rotterdam schreef met Peter en Ingrid de Bruijn en Rob van den Berg het boek 'De Reuzenkopbever'. Verslaggever Gert Elbertsen is met Bram op pad.

De oude zeedijk bij Nijkerk wordt wel een ‘bedevaartsoord voor korstmossen’ genoemd, want er zijn nogal wat zeldzame soorten te vinden. Sommigen zijn al driehonderd jaar oud en stammen nog uit de tijd van de Zuiderzee, zoals het Zeedakpanmos. Korstmoskenner Tijs van Trigt is tien jaar geleden begonnen om overwoekerend gras, mos en brandnetel weg te halen en door de basaltblokken schoon te schrapen. Zijn droom is om van de dijk een korstmosreservaat te maken, zodat bescherming gegarandeerd is. Zo’n vijfenzeventig procent van de aan dijken gebonden soorten is bedreigd vanwege vervuiling en klimaatverandering.

De winter is nog niet voorbij, maar toch zijn de eerste salamanders al aan de wandel. Door het relatief zachte weer is de trek al begonnen. Verschillende watersalamanders zijn al onderweg naar hun voortplantingswateren. We bespreken het met evolutionair bioloog Manon de Visser, van Naturalis en de Universiteit Leiden. De Visser doet onderzoek naar het grootste mysterie in salamanderland. Hoe het komt dat de helft van de eitjes bij de kamsalamander, en andere watersalamanders (van het geslacht Triturus) niet uitkomen. Het blijkt een genetisch defect, die al miljoenen jaren bestaat.

Manon de Visser heeft een eigen website. Bekijk het hier.

In 2020 maakten we met Vroege Vogels TV deze reportage over de kamsalamander.