Kalkrijke, vochtige leembossen

De Brabantse leembossen liggen op plekken waar ijzer- en kalkrijke Brabantse leem aan of net onder het maaiveld ligt. Regenwater dat de bodem ingaat, wordt door de leemlaag tegengehouden en stroomt in de ondiepe ondergrond over die leemlaag heen.

Dit lokale grondwater is door het contact met de leem basenrijk en komt naar boven in de lageren delen van het leembos. Dit zorgt voor kalkrijk, basenrijk grondwater. En dat zorgt voor een goed milieu voor zeldzame soorten als knikkend nagelkruid en de zwartblauwe rapunzel.  

Sommige leembossen in Noord-Brabant zijn echter aangetast door verdroging, verzuring en vermesting.  Dit komt door de ontwatering, het grondwater wordt te snel afgevoerd door de rabatten die aangelegd zijn voor de bosbouw. Je hebt of hele natte stukken of hele droge stukken. Daarnaast is door die verdroging de kweldruk lager, waardoor ook minder basenrijk grondwater uit de laagten naar boven komt.  

Staatsbosbeheer is samen met Bosgroep Zuid Nederland gestart met het herstellen van de lokale waterhuishouding in enkele delen van de leembossen. Eén van de doelen was om ervoor te zorgen dat de grondwaterstand weer zou toenemen en dat het leembos het water langer kan vasthouden. Zo zijn er greppels afgedamd en hebben ze in de rabatten een verhoging neergelegd, waardoor het water trapsgewijs verspreidt. De rabatten blijven intact, maar heel het bosvak krijgt een eigen waterstand.  

Daarnaast zijn er jonge loofbomen en struiken aangeplant om meer diversiteit in de leembossen te krijgen. Er zijn soorten aangeplant die je nu niet ziet in dit bos maar die er wel thuishoren zoals winterlinde, hazelaar, viltroos, boswilg.  Deze hebben ook een bepaalde afbraak van bladeren die goed is voor de bosbodem, en dus de soorten die er voorkomen.  

Kijk zondag 18 mei 2025 om 19.25 uur op NPO2 naar de uitzending over de Leembossen.