Kies steppemammoet, natuurschatten, veenmosorchis, droogte, fenolijn en alle overige onderwerpen

Bij een zoektocht naar brak water in de Horstermeerpolder, vlakbij Hilversum, is bij toeval een uniek fossiel ontdekt. Op bijna 40 meter diepte werd een kies uit de onderkaak van een steppemammoet aangetroffen. En dat is bijzonder, want in Nederland zijn tot nu toe maar weinig fossielen van deze soort gevonden. Van de voorloper de zuidelijke mammoet en de opvolger de wolharige mammoet zijn juist wel veel fossielen verzameld. In Vroege Vogels een gesprek met paleontoloog Thijs van Kolfschoten van de Universiteit Leiden.

De steppemammoet leefde aan het einde van het Vroeg Pleistoceen en het begin van het Midden Pleistoceen, zo'n 800.000 jaar geleden. De kies is waarschijnlijk ergens stroomopwaarts in het water terechtgekomen en door de stroom meegevoerd richting Horstermeer.

De kies werd aangetroffen tijdens een proefboring, die het waterschap Amstel, Gooi en Vecht deed, op zoek naar brak water. In de polder Horstermeer is een deel van het grondwater brak. In de lage polder komt dit grondwater als 'brakke kwel' naar boven. Dit brakke water is volgens het waterschap niet goed voor de planten en de dieren. Daarom wordt nu onderzoek gedaan naar een nieuwe manier om met de brakke kwel om te gaan.

Van het grote en moderne Naturalis tot de kleinere privécollecties van verzamelaars: ze staan beschreven in het boek ‘Natuurschatten’, geschreven door Fred de Ruiter. De Ruiter is zelf gefascineerd door natuurhistorische musea. In zijn boek verhaalt hij over de collecties van de Nederlandse natuurhistorische musea, die meestal ook ooit zijn begonnen met een kleine privéverzameling of een rariteitenkabinet. Het boek is een soort rondreis langs veel van die musea. ‘Natuurschatten’ is verschenen bij Uitgeverij Matrijs, ISBN 978 5345 560 9. Het Natuurmuseum van Klaas Nanninga is één van de voorbeelden van privécollecties die in het boek aan bod komen. Zijn museum is op afspraak te bezoeken.

‘Met trots presenteer ik u: de terugkeer van de veenmosorchis in het Naardermeer, na 30 jaar! Piepklein, maar o zo mooi!’. Boswachter Luc Hoogenstein van Natuurmonumenten is er nog een beetje beduusd van. De zeer zeldzame kleine groengele orchidee is opmerkelijk genoeg ontdekt terwijl een vogelonderzoeker zijn behoefte aan het doen was. De veenmosorchis is met name nog te vinden in de laagveenmoerassen in Overijssel, Friesland en Noord-Holland.

Twintig jaar experimenteren met droge bodems op een heideterrein op de Veluwe leert: de sleutel om planten weerbaar te maken tegen droogte zit in de bodem. Dat zegt professor Franciska de Vries, hoogleraar aardwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam.

Amerikaanse vogelkers, bomenkap, stikstof… de rode bosmier heeft het zwaar want het wordt steeds lastiger om goeie plekken te vinden om nesten te bouwen. En dat terwijl de bosmier een belangrijke rol speelt in het ecosysteem van het bos en zelfs werd ingezet als bestrijder van plaaginsecten. Wie redt de bosmier?

Door de archieven van de Watersnoodramp én van een vergelijkbare ramp uit 1717 na te pluizen, ontdekte een groep wetenschappers uit Yerseke, Antwerpen en Delft dat natuur dijken sterker maakt. 'We kunnen daar in de toekomst ook van profiteren door nieuwe natuur aan te leggen aan de voet van dijken. Je krijgt nieuwe natuur én we zijn beter bestand tegen het wassende water!'

Een eitjes leggende atalanta, jonge oeverzwaluwen, dronken bijen en heel veel zomerbloeiers zijn deze week te horen op ons antwoordapparaat van de natuur. Net als een mooi verhaal over een koolwitje, die het noodweer heeft weten te trotseren. Luister zondag naar een selectie van de eerste- en laatstelingen op de Vroege Vogels fenolijn, op 035-6711338.

Kijk hier voor meer informatie over de fenolijn.