Neotene salamanders blijven jong

Ronald de Boer monitort al jaren de reptielen en amfibieën op de Veluwezoom. Het gaat er niet goed mee. De zwijnen en  hooglanders verstoren vaak de plekken waar bijvoorbeeld reptielen zonnen en hun eieren leggen. Door de droogte zijn veel poeltjes opgedroogd.  Dat is slecht voor kikkers, padden en salamanders. Zij zien al jaren hun voortplantingsplekken de mist in gaan.

Maar in één poeltje op de Veluwezoom heeft Ronald een bijzonder fenomeen ontdekt. Er leven daar kleine watersalamanders en op die plek vertonen de watersalamanders neotenie. Ze zien eruit als volwassen salamanders maar hebben hun rode waaiervormige kieuwen nog. Ze blijven dus ook in het water terwijl salamanders in deze fase van hun leven normaal het land opkruipen. We gaan met Ronald op zoek naar deze bijzondere neotene kleine watersalamanders. Hij weet niet precies waarom deze salamanders hier dit verschijnsel vertonen maar de aanwezigheid van keileem in de grond waardoor deze poeltjes niet droogvallen, kan een factor zijn.

Neotenie is een verschijnsel in de natuur waarbij en dier in zijn larvestadium blijft maar zich tegelijkertijd wel voort kan planten. Voor Nederlandse amfibieën is dit een uitzondering. Er is in Europa één amfibie dat altijd neotheen is, de grottenolm, maar bij meerdere soorten salamanders komt het af en toe voor. Een ander beroemd voorbeeld is de axolotl die in een meer in Mexico voorkomt en als terrariumdier wordt gehouden. Er zijn zelfs theorieën waarin de mens ook als neotene mensaap wordt beschouwd. Ze behouden de kenmerken die ze als larve al hadden zoals het relatief grote hoofd, het vermogen om te blijven leren en gebrek aan beharing.