Oceaanleven kan niet zonder metalen

Ze komen in extreem lage concentraties voor in het zeewater. Metalen als ijzer, mangaan, zink en nikkel. Deze mineralen zijn belangrijke bouwstoffen voor het leven in de oceaan. Zo kan fytoplankton, de basis van het voedselweb in zee en de grootste producent van zuurstof op aarde, niet groeien zonder metalen als ijzer. Chemisch oceanograaf Rob Middag van het NIOZ houdt deze week zijn oratie als hoogleraar bij de Rijksuniversiteit Groningen over het belang van sporenmetalen voor het leven in de zee.

Volgens Middag zou je de oceaan met het menselijk lichaam kunnen vergelijken. Voor beiden zijn metalen van vitaal belang. Bij bijna alle belangrijke processen in je lichaam spelen kleine stukjes ijzer of andere metalen een rol. Krijg je te weinig ijzer binnen dan krijg je bloedarmoede. Bij de oceaan geldt hetzelfde: metalen spelen een cruciale rol.

Overigens gaat het om zogeheten ‘sporenmetalen’. Het geeft iets aan over de dichtheid. Op sommige plekken is de hoeveelheid ijzer te vergelijken met één paperclip opgelost in vijftien zwembaden van olympische afmetingen.

De beschikbaarheid van sporenmetalen als ijzer en mangaan heeft dus invloed op fytoplankton, piepkleine eencellige algen, die cruciaal zijn voor het leven in de zee. Als voedselbron, maar ook vanwege het vastleggen van koolstofdioxide. Verandering van de beschikbaarheid van sporenmetalen heeft daarom niet alleen invloed op het oceaanleven, maar ook op de koolstofopname van de oceaan, en dus op het klimaat.

Volgens Middag wordt de oceaan sterk beïnvloed door klimaatverandering en staat het onder toenemende druk door vervuiling en exploitatie. Deze factoren kunnen gevolgen hebben voor de biogeochemische kringlopen van sporenmetalen. Hij pleit in zijn oratie voor meer ‘oceaangeletterdheid’. We weten nog veel te weinig over de wereld onder water. Terwijl die oceaan zo bepalend is voor het leven op aarde, aldus Middag.