Paddenstoelen trotseren de vorst

Wie denkt aan paddenstoelen, denkt al snel aan de herfst. Dan schieten ze namelijk, nou, als paddenstoelen uit de grond. Na de eerste serieuze vorst verdwijnt het merendeel. Toch zijn er ook paddenstoelen die zich goed tegen de winterse kou kunnen wapenen, en die zien we regelmatig voorbijkomen op de Vroege Vogels fotopagina.

In deze fotoserie zetten we tien winterse paddenstoelen op een rijtje.  

Dit knalrode zwammetje is in de winter en in het vroege voorjaar te vinden op verterend loofhout en op een vochtige, voedselrijke grond. Het kelkvormige paddenstoeltje bevat een soort natuurlijke ‘antivries’, waardoor het goed beschermd is tegen de vrieskou.

Judasoor komt de winter door met eenzelfde mechanisme als de gele trilzwam. “De naam komt van de legende over de Bijbelse figuur Judas Iskariot", schrijft fotograaf ansbissels bij het plaatje. "Deze paddenstoel was te zien op de vlier waaraan Judas zich had opgehangen nadat hij Jezus verraden had. De paddenstoel heeft de vorm van een oor en er werd gedacht dat de paddenstoel het oor van Judas was.”

In de supermarkt vind je ze het hele jaar door, maar in de natuur komen oesterzwammen voor van oktober tot april. Ze gedijen het best in kwakkelige winters waarin de temperatuur overdag rond de acht graden schommelt en het ’s nachts niet te hard vriest.

Deze geel tot oranje, vormeloze klodders vallen enorm op in de winter. Wanneer het vriest, schrompelen ze ineen en wanneer de dooi inzet, zwellen ze terug op.

Hoewel mosklokjes er klein en teer uitzien, weerstaan sommige exemplaren de winter verrassend goed. Dat leverde dit bijzondere plaatje op van een groepje mosklokjes in de sneeuw.

De winter is een goed moment om op zoek te gaan naar meerjarige houtzwammen. Deze zwammen zijn jaarrond te zien, maar vallen in de winter het meest op. Een prachtig voorbeeld is de Roodgerande houtzwam. Op de foto zie je de rijkdom aan kleuren van deze paddenstoel. De buitenste, jongste rand is wit, daarbinnen zie je de (naamgevende) rode rand en de binnenste delen zijn grijsbruin tot zwart.

Het lijkt haast of er een klein handje tevoorschijn komt uit het dode loofhout, maar het is een geel hoorntje. Deze paddenstoel kom je vooral aan het einde van de herfst en het begin van de winter tegen.

Zie je een bundel oranjekleurige, glimmende hoeden op een boomstronk zitten? Dan is de kans groot dat je te maken hebt met het fluweelpootje. Net als de rode kelkzwam hebben ze een soort ‘antivries’ in hun weefsel dat het vruchtvlees beschermt tegen de vorst.  

Ook de echte tonderzwam is een langlevende houtzwam. Het hoefijzervormige vruchtvlees kan wel vijftig centimeter breed worden. In het verleden werd de tonderzwam gebruikt als tondel. Het vruchtvlees werd samen met vuurstenen in een tondeldoos gestopt om vuur te kunnen maken.

Het geweizwammetje dankt zijn naam aan de geweivormige uitsteeksels. Deze paddenstoel is het hele jaar door te vinden, maar heeft enkel tegen het einde van de herfst en in de winter opvallende witte sporen. Die zijn als een soort poedersuiker over het gewei gestrooid.

Een bonusfoto in deze serie gaat uit naar ijshaar. Het is eigenlijk geen paddenstoel, maar een ander type winterse schimmel, die bijzondere plaatjes oplevert. In dit artikel lees je alles over het fenomeen.

Heb je ook een mooie foto gemaakt in de natuur? Deel deze dan op de Vroege Vogels fotopagina.