RIVM: bijna iedereen heeft te veel PFAS in het bloed

Iedereen in Nederland heeft verschillende soorten PFAS in het bloed, concludeert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) na eigen onderzoek. Bij vrijwel alle mensen ligt de concentratie van de chemische stoffen boven de gezondheidskundige grenswaarde, die als veilige grens wordt beschouwd.

Het RIVM onderzocht 1500 bloedmonsters uit heel Nederland, die zijn afgenomen in de jaren 2016 en 2017. In vervolgonderzoek gaat het instituut ook monsters die dit jaar zijn afgenomen analyseren.

"Dat mensen meer PFAS in hun bloed hebben dan de gezondheidskundige grenswaarde, wil niet zeggen dat mensen meteen ziek worden door PFAS. Het betekent wel dat PFAS effect kan hebben in het lichaam. Het immuunsysteem kan bijvoorbeeld minder goed gaan werken", duidt het RIVM de resultaten. "De effecten zijn afhankelijk van de hoeveelheid PFAS, de duur van de blootstelling en iemands persoonlijke gezondheidssituatie." Het is het eerste landelijke onderzoek naar de chemische stoffen in het bloed. "Met deze kennis kunnen we in de toekomst volgen of maatregelen om de blootstelling te verlagen effect hebben", legt het RIVM uit.

PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die slecht afbreken en zich ophopen in het milieu en in organismen. Ze zijn vrijwel overal en zitten ook in lage concentraties in voedsel en drinkwater. De stoffen zijn door de industrie onder meer verwerkt in pannen, regenjassen en blusschuim.

Uit eerder onderzoek is bekend dat de stoffen onder meer effect kunnen hebben op de voortplanting en de ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS-varianten "een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken", somt het RIVM op. PFAS worden "heel langzaam" uit ons lichaam verwijderd, legt het RIVM uit. Daarom is een lagere blootstelling de enige echte oplossing om de waarden uiteindelijk te verlagen. "Vooral bedrijven en overheden kunnen maatregelen nemen, zodat mensen minder PFAS binnenkrijgen." Enkele varianten zijn verboden en in EU-verband wordt gewerkt aan een mogelijk totaalverbod.

Bij de helft van de volwassenen uit het onderzoek was de PFAS-hoeveelheid zeker vijf keer hoger dan de grenswaarde. Over de precieze effecten is veel onbekend. "De hoeveelheid PFAS in bloed geeft geen verklaring voor ziekte in het verleden en kan niet voorspellen of iemand ziek wordt in de toekomst", zeggen de onderzoekers. Individueel testen lijkt daarom weinig zinvol.

Natuurorganisaties dringen opnieuw aan op een verbod op het gebruik van PFAS in producten na het gepubliceerde onderzoek Directeur Sijas Akkerman van Natuur en Milieufederatie Noord-Holland benadrukt het belang van een lozingsverbod van PFAS voor bedrijven.

"Omgevingsdiensten moeten dan ook handhaven tegen bedrijven die PFAS lozen", zegt hij. Nu ziet hij allerlei hotspots van PFAS-vervuiling in Nederland. Een bekende is rond chemiebedrijf Chemours. Akkerman noemt ook vuilnisbelten en de omgeving rond Schiphol een hotspot, waar lang blusschuim met PFAS is gebruikt. "Hotspots moeten snel worden gesaneerd."

Akkerman vindt ook het verbod op PFAS in bestrijdingsmiddelen heel belangrijk. "Dit is een van de manieren waarop mensen PFAS in hun bloed krijgen via eten." Ook Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL) zet zich in voor zo'n verbod. Dat zegt het "onbegrijpelijk te vinden dat PFAS-pesticiden nog steeds op ons eten worden gespoten, ondanks alle alarmerende berichten".

PAN-NL vreest dat het uiteindelijk te laat is om nog in te grijpen. "Deze zogeheten 'forever chemicals' breken niet meer af en hopen op." PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die slecht afbreken. De stoffen worden in verband gebracht met kanker, verhoogd cholesterol en voortplantingsproblemen.

Elf organisaties zijn een rechtszaak begonnen tegen de Nederlandse staat. Ze vinden dat de Staat aansprakelijk is voor de verontreiniging en gezondheidsschade door PFAS. Natuur en Milieufederatie Noord-Holland doet hier ook aan mee. "Het duurt ons helaas veel te lang", zegt Akkerman.

Bron: ANP