Schelpdieren rondom de Rottumerplaat

Mariene ecoloog Karin Troost doet al 30 jaar onderzoek naar de schelpdierbanken op de Waddenzee. En vooral naar de vernieuwing van grote mosselbanken. Schelpdieren zijn een essentieel onderdeel van het voedsel van wadvogels. Het is dus belangrijk dat ze zich voortplanten en dat de mosselbanken aangroeien met jonge mosseltjes. Als die er veel zijn noem je dat een 'broedval'. 

In sommige jaren gebeurt dat massaal en vind je hele nieuwe 'mosselzaadbanken', soms lastig te zien omdat ze nog in de bodem zitten. In de meeste jaren is de broedval meer bescheiden van omvang en vinden we nieuw zaad vooral in bestaande oudere mossel- en oesterbanken, en soms ook in riffen van schelpkokerwormen. 

Sinds 30 jaar is de oorspronkelijke inheemse platte oester vervangen door de Japanse oester. Een exoot die hier voor de oesterteelt heen is gehaald. Karin staat stil bij de veranderingen die de Japanse oester teweeggebracht heeft. Eerst verguisd als ongewenste exoot, maar de laatste tijd meer en meer gewaardeerd omdat Japanse oesterbanken ware oases zijn voor veel soorten en heel stevige riffen vormen met veel leven.

Daarnaast gaat vogelonderzoeker Bruno Ens van Sovon mee met de schelpentelling om rechtstreeks de vogels aan de schelpdieren te koppelen. Bruno kijkt al meer dan 40 jaar naar de wadvogels en hun fourageergedrag.

Het gaat, zoals vaker in de natuur, over strategieën. Schelpen hebben twee strategieën om niet opgegeten te worden. Met een harde schelp ben je beschermd en kun je de algen met een korte sifo uit het water filteren. Je kan jezelf ook ingraven, dan hoef je niet zoveel te investeren in een dikke schelp en ben je ook beschermd. De vogels hebben zich daarop aangepast. Scholeksters kunnen goed overweg met dikke schelpen, zoals kokkels en mossels. Daar hameren ze een gat in, of ze snijden de sluitspier door als de schelp een beetje openstaat. Wulpen kunnen geen schelpen open hakken, maar wel het vlees uit de diep ingegraven strandgapers trekken. Hoe langer de snavel, hoe groter de strandgapers waar ze bij kunnen.

Zilvermeeuwen, eidereenden en kanoeten eten de schelpen gewoon in zijn geheel op en kraken en verteren ze in hun maag. Wulpen eten wel nonnetjes af en toe in zijn geheel maar gebruiken ze vooral als kunstgebit in hun maag om het voedsel klein te maken. Net als kippen dat doen met steentjes. Bruno verwacht minder Scholeksters op de gemengde bank van mossels en Japanse oesters, dan je vroeger aantrof op de mosselbanken zonder Japanse oesters.

Vroege Vogels TV op Rottumerplaat is vrijdag 8 oktober 2021 om 19:50 te zien op NPO 2!