Steeds meer vogels ziek van vogelgriep

Het zal niemand ontgaan zijn dat naast de mens ook de wilde vogels last hebben van een pandemie: de vogelgriep. Nog nooit is er zo’n grote uitbraak geweest in Europa. Afgelopen jaar zijn flink wat pluimveebedrijven geruimd om op die manier het virus een halt toe te roepen. Maar ook veel wilde vogels raken besmet. Groepen kanoeten bijvoorbeeld, die in december dood langs de kust lagen van Schiermonnikoog en in Oost-Groningen. In het Friese merengebied, waar veel watervogels overwinteren, zie je de gevolgen van de ziekte. Vogels gedragen zich raar en vliegen niet meer op wanneer mensen dichtbij komen. Ook liggen er veel karkassen in het gebied.

Het is een erg triest beeld, vindt Nancy Beerens, vogelgriepexpert bij Wageningen Bioveterinary Research en hoofd van het Nationaal Referentielaboratorium voor Aviaire Influenza.  Maar ook heel erg zorgwekkend om verschillende redenen. Sinds vorig jaar gedraagt het virus zich namelijk wat anders dan voorheen.

Net als de griep die bij ons elke winter de ronde doet, is het vogelgriepvirus van alle tijden. Laag-pathogene varianten (waarvan vogels niet ziek worden) gaan van vogel op vogel en van soort op soort, maar echt ziek worden de meeste vogels niet. Tot 1996, wanneer er een hoog-pathogene variant verschijnt. Het virus komt voort uit de pluimveehouderij in Azië maar weet dat jaar ook wilde vogels te besmetten. Snel verspreidt het virus zich over wilde vogelpopulaties en ook de wintergasten die we in Nederland zien, raken besmet.

Het is dus iets dat we hier in Nederland vooral in het najaar en de winter zien. Ganzen en eenden die hier overwinteren, broedden in de zomer in enorme populaties in bijvoorbeeld Siberië. Hier combineert het laag-pathogene virus zich met het hoog-pathogene virus en ontstaat elk jaar weer een nieuwe variant. Maar vorig jaar is het virus voor het eerst ook in Nederland in standvogels gedetecteerd. Een zorgelijke ontwikkeling.

Er worden dit jaar zo veel vogelgriepslachtoffers gevonden, dat ze lang niet allemaal meer worden nagekeken door onderzoekers. Alleen de speciale gevallen. Maar dat zijn er dit jaar ook meer dan ooit. Niet alleen ganzen en eenden raken besmet, ook bijvoorbeeld de ooievaar en de kievit. Of roofvogels zoals de zeearend, die van besmette vogels eten. Dat is nog een ander zorgelijke ontwikkeling van het virus, het infecteert meer verschillende soorten dan voorheen. En niet alleen vogels raakten besmet afgelopen jaar, ook zoogdieren als vossen, bunzingen en otters zijn gevonden met het virus in hun lichaam. Dit is nog nooit eerder waargenomen.

Op populatieniveau was de vogelgriep bij wilde vogels nooit een groot probleem. Maar nu het virus zich zo snel aan het ontwikkelen is en ook meer dieren aantast dan normaal, is de situatie zorgelijk. Ook is er nog veel onbekend over het virus. Waarom het ene jaar vooral de ene soort en het andere jaar de ander? In het Friese merengebied zie je bijvoorbeeld vooral veel brandganzen die ziek zijn.

Vroege Vogels TV over de Friese Meren is zaterdag 16 april 2022 om 19.50 uur te zien op NPO 2!