'Uitspraak ICJ in klimaatzaak Vanuatu is mijlpaal voor klimaatactie'

De uitspraak van het Internationaal Gerechtshof (ICJ) dat landen verplicht zijn het klimaat te beschermen, is een "mijlpaal voor klimaatactie". Dat zegt Ralph Regenvanu, de minister van Milieu van Vanuatu. Dat land had de zaak bij de hoogste rechtbank van de Verenigde Naties in Den Haag aangespannen. Regenvanu noemt het niet-bindende advies een "heel belangrijke aanpassing van de koers in deze buitengewoon belangrijke tijd".

Vanuatu is een eilandstaat in de Grote Oceaan, ten noordoosten van Australië. Een deel van het land dreigt onder water te verdwijnen doordat de zeespiegel sneller stijgt dan gemiddeld. De autoriteiten vrezen dat ook meer krachtige cyclonen dan vroeger het land treffen.

Vanuatu zei in december tijdens de hoorzittingen al dat de uitstoot van broeikasgassen moet stoppen. Landen die zijn doorgegaan met deze uitstoot nadat duidelijk was geworden dat dit de oorzaak is van klimaatverandering, hebben "internationale wetten overtreden", vond de eilandengroep.

De eilandengroep verwacht dat de uitspraak centraal zal staan tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september. "En tijdens klimaatconferentie COP30 in november in Brazilië." Dan onderhandelen landen wereldwijd weer over klimaatafspraken.

Ook organisaties die zich bezighouden met het klimaat en de strijd tegen armoede zijn blij met het oordeel van het Internationaal Gerechtshof dat landen verplicht zijn om het klimaat te beschermen.

Volgens de Jonge Klimaatbeweging is de uitspraak een bevestiging van "wat jongeren wereldwijd al jaren roepen: de gevolgen van de klimaatcrisis bedreigen de toekomst van jongeren, en staten moeten nu in actie komen". Voorzitter Daan Zieren zegt dat het vorige kabinet maatregelen voor het klimaat heeft teruggeschroefd. "Het is makkelijk oogkleppen op te hebben als je land beschikt over hoge dijken en welvaart, maar klimaatverandering stopt niet bij grenzen."

Hulporganisatie CARE Nederland stelt dat "rijke landen hun verantwoordelijkheid niet langer kunnen ontwijken. Klimaatactie is geen keuze, het is een plicht." Vrouwenrechtenorganisatie ActionAid vindt dat Nederland na deze uitspraak "echt werk moet maken van een snelle, rechtvaardige energietransitie en kwetsbare landen moet steunen". Zo moet het kabinet volgens de organisatie bezuinigingen op klimaatfinanciering terugdraaien.

Zowel Milieudefensie als Greenpeace Nederland noemt de uitspraak baanbrekend. "Het Internationaal Gerechtshof laat er geen twijfel over bestaan: landen kunnen niet langer achterover leunen terwijl grote vervuilende bedrijven de klimaatcrisis blijven verergeren. Ze moeten ingrijpen en bedrijven zoals Shell dwingen om hun uitstoot te verlagen", stelt directeur Donald Pols van Milieudefensie.

Greenpeace wil dat Nederland zo snel mogelijk met "rechtvaardig klimaatbeleid" komt en bijdraagt "om de wereld onder de 1,5 graden opwarming te houden en de broeikasgasuitstoot zo snel mogelijk naar 0 te brengen".Hilde Stroot van Oxfam Novib noemt het een historisch advies dat op het juiste moment komt, "nu ook ons eigen demissionaire kabinet de klimaatafspraken aan zijn laars lapt".

Maatschappelijke organisatie Mercy Corps vindt de uitspraak een krachtig juridisch precedent. "Deze uitspraak biedt een ongekende kans om grote vervuilers ter verantwoording te roepen, ambitieuzer en rechtvaardiger klimaatbeleid te stimuleren om levens en ecosystemen te beschermen."

Bron: ANP