Vechtende gladde slang en hazelworm met elkaar in de knoop

Tijdens een wandeling op de Veluwe kwamen Yvette van den Berg en Tjalling van der Zee een wel heel bijzondere fenomeen tegen. Een gladde slang en hazelworm zitten helemaal met elkaar in de knoop. De gladde slang ziet deze pootloze hagedis waarschijnlijk als een lekkere hap en is niet van plan de prooi te laten gaan. De hazelworm probeert er op zijn beurt van alles om aan de sterke greep van de slang te ontsnappen. "Het bleek een echte struggle for life op het zandpad", schrijven de filmers.

Na enkele minuten gebruikt de hazelworm zijn laatste redmiddel: het afwerpen van de staart. Die kan vervolgens ontsnappen en de gladde slang blijft met de staart over. "Een hele bijzondere ontknoping! Allebei leven ze nog en dat is maar goed ook, want ik hou van Happy Endings!"

Dat hazelwormen hun staart kunnen afwerpen, komt omdat het hagedissen zijn. Ze danken zelfs hun Latijnse naam aan het fenomeen. Anguis fragilis betekent namelijk 'breekbare slang'. Wil je meer weten over het verschil tussen een slang en een hazelworm, lees dan dit weetje.

Ook andere hagedissensoorten kunnen hun staart bij een aanval afwerpen. Deze overlevingsstrategie heet autotomie, wat ‘zelf snijden’ of ‘zelf verwijderen’ betekent. De staart breekt bij het vastgrijpen af bij een zwak punt in een van de staartwervels. De aders trekken na de breuk snel dicht, waardoor de hagedis nauwelijks bloed verliest. Na het afwerpen blijft de staart nog even kronkelen door stuiptrekkingen. Dat leidt de aanvaller af, waardoor de staartloze hagedis tijd heeft om op de vlucht te slaan.

Het afwerpen van de staart mag er dan wel voor zorgen dat de de hagedis kan ontsnappen, toch is het best een flink verlies. De staart zit namelijk vol vetreserves die het dier nu kwijt is. Ook is die handig om evenwicht te behouden tijdens het klimmen en lopen.

Gelukkig kunnen hagedissen na zo'n breuk weer een nieuwe staart aangroeien. Toch zal die niet meer even lang worden als de originele staart. Ook de tekening en kleur zijn vaak minder mooi en is de staart minder flexibel. Die een tweede keer afwerpen, kan niet meer. Het overlevingsmechanisme werkt dus maar één keer.