"Volkstuinen verdwijnen in een snel tempo uit het stadsbeeld"

Nederland telt zo’n 3.600 hectare aan volkstuinparken. Dat is bijna de helft van de oppervlakte van Nationaal Park De Hoge Veluwe. Toch is het voortbestaan van deze groene oases niet vanzelfsprekend. "Volkstuinen verdwijnen in rap tempo voor woningbouw of bedrijventerreinen, zeker in stedelijke gebieden", waarschuwt voorzitter van de Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland (AVVN) Pancras Pouw.

Waar volkstuinen ooit vanzelfsprekend deel uitmaakten van de stad, worden ze nu vaak gezien als obstakel in de ruimtediscussie, legt Pouw uit. “Zodra er plannen zijn voor verstedelijking, staan volkstuinen als eerste op de nominatie om te verdwijnen. En dat terwijl ze juist bijdragen aan gezondheid, biodiversiteit, sociale cohesie en klimaatadaptatie.” Daarnaast is de vraag vanuit inwoners zeer groot: in veel steden zijn de wachtlijsten voor een volkstuin inmiddels opgelopen tot vele jaren, soms zelfs meer dan tien jaar.

Een belangrijk probleem is dat volkstuinen wettelijk niet zijn verankerd in de Omgevingswet. "Daardoor hebben ze geen vaste plek in bestemmingsplannen", aldus Pouw. AVVN pleit daarom voor structurele opname van volkstuinparken in de ruimtelijke ordening en hoofd groenstructuur. “Wettelijke bescherming geeft tuinders juridische zekerheid en voorkomt dat volkstuinparken sneuvelen bij staduitbreiding of infrastructurele projecten.”

Volkstuinen versterken biodiversiteit, klimaatadaptatie en sociale cohesie, maar tuinders blijven buiten de subsidiecriteria voor openbaar groen, aldus de organisatie. “Het is onacceptabel dat zij pionieren in duurzaam bodem- en waterbeheer en toch geen enkele steun ontvangen", zegt Pouw.

“Gemeenten en het Rijk moeten volkstuinen verankeren in hun Omgevingsvisies, het Groenfonds openstellen en gerichte subsidieregelingen voor ecologische en maatschappelijke initiatieven invoeren, zodat er een eerlijk speelveld ontstaan en onze vrijwilligers eindelijk krijgen wat ze verdienen.”

Naast bescherming vraagt AVVN om uitbreiding. Op dit moment is er gemiddeld 2 vierkante meter volkstuinruimte per Nederlander beschikbaar. “Wij pleiten voor verhoging naar 5 m² per inwoner,” zegt Pouw. “Dat klinkt misschien bescheiden, maar het zou al een wereld van verschil maken.”

Met deze oproep verzoekt de organisatie gemeenten, provincies en het Rijk om ruimte te reserveren voor volkstuinen. Volkstuinen dienen niet als restpost binnen ruimtelijke plannen te worden beschouwd, maar als een essentieel onderdeel van een gezonde leefomgeving volgens Pouw. "Indien er nu geen maatregelen genomen worden, dreigen deze groene zones uit de stedelijke omgeving te verdwijnen, waarmee tevens waardevolle natuur, recreatiemogelijkheden en sociale binding verloren gaan." AVVN is benieuwd welke politieke partijen in hun verkiezingsprogramma's aandacht besteden aan volkstuinen. Nederlandse en Europese wet- en regelgeving evenals maatschappelijke kaders, zoals de SDG’s, bieden hiervoor voldoende aanknopingspunten.

Bron: AVVN