Wat schuilt er onder de hoed van een paddenstoel?

De onderkant van een paddenstoel is meer dan de moeite waard om te bekijken. Onder de hoed schuilen namelijk vaak prachtige structuren en tere lamellen. Natuurlijk herkennen we de vliegenzwam aan zijn rode hoed met witte stippen en de porseleinzwam door de glimmende slijmlaag op de witte hoed. Dat zijn hartstikke fotogenieke paddenstoelen, maar kijk je ook eens onder de hoed? 

Paddenstoelen planten zich voort met behulp van sporen. Deze worden verspreid door de wind, water of met de hulp van dieren of insecten. Vaak zitten sporen verstopt onder de hoed. De onderkant van een zwam is daarmee van groot belang voor de voortplanting.  

De goudvliesbundelzwam is over het algemeen te vinden in bossen en parken. "Meestal groeien vruchtlichamen in bundels op grotere hoogte," schrijft fotograaf Petjoe. "Dus vaker omhoog kijken!" 

De rode hoed met witte stippen van de vliegenzwam is natuurlijk niet te missen. Onder die onmiskenbare hoed zitten talloze lamellen, waar de vliegenzwam haar sporen in bewaart.  

Er zijn veel verschillende structuren en vormen in de paddenstoelenwereld. Om een paddenstoel te determineren is het daarom handig om niet alleen naar de hoed te kijken, maar zeker ook eronder. Kijk bijvoorbeeld eens naar de 'stekels' aan de onderkant van de oorlepelzwam. Het zijn net ijspegels. 

Veel paddenstoelen hebben een voorkeur voor bepaalde houtsoorten. De oorlepelzwam vind je alleen op kegels van naaldbomen.  

Fotograaf Ricoco zag deze gitzwarte zwam met een opvallende structuur en wist niet om welke soort het ging. Heel wat mensen hebben meegedacht op het forum en het blijkt te gaan om een oude en gehavende grofplaatrussula, Russula nigricans. De fotograaf heeft dit nagevraagd bij Naturalis. 

De onderkant van het oorzwammetje is een stuk fotogenieker dan de bovenkant. Deze schelpvormige zwammen hebben aan de onderkant lamellen die wijd uiteen staan en prachtige patronen creëeren.  

Al die verschillende structuren van paddenstoelen zijn te categoriseren in verschillende groepen. Drie veelvoorkomende groepen zijn plaatjeszwammen, buisjeszwammen en buikzwammen.

Plaatjeszwammen als de porseleinzwam hebben een duidelijke hoed en steel. Bij deze soorten zie je de lamellen vaak ook goed. Tussen deze flinterdunne plaatjes worden de sporen van de paddenstoel gevormd.

De porseleinzwam is een algemene soort in Nederland en een geliefd onderwerp voor fotografen, door zijn slijmerige, glanzende hoed en tere lamellen. 

Het hazenpootje groeit op hout of houtresten. De hoed van jonge exemplaren zit vol witte haren, wat lijkt op de poot van een haas. Als de paddenstoel rijp is, wat uren later, dan is die vrijwel kaal. Het vlak in het midden is uitgespreid en de rand is naar boven gekruld, zoals ook te zien is op deze foto. Zodra de sporen rijp zijn, vloeien de plaatjes uit tot zwarte 'inkt'. 

De winterhoutzwam is een buisjeszwam en heeft dus geen lamellen, maar buisjes. Hier zitten de sporen in.

Als je op pad gaat om paddenstoelen te bekijken, neem dan een spiegeltje mee. Zo kun je goed de onderkant bestuderen zonder dat je de paddenstoel hoeft te plukken.